Tuesday, October 6, 2020

ყარაბაღის ომი 2020

 

·         პრეამბულა.

2020 წლის 27 სექტემბრიდან მთიან ყარაბაღში, რომელიც წარმოადგენს აზერბაიჯანსა და სომხეთს შორის ტერიტორიული კუთვნილების თვალსაზრისით სადავო რეგიონს, განახლდა საბრძოლო მოქმედებები. დაწყებული პირველი დღიდან საომარმა მოქმედებებმა მიიღო სრულფასოვანი კონვენციური ომის ხასიათი, რომელიც რეგიონში არ აღინიშნებოდა 1994 წლის ცეცხლის შეწყვეტის ხელშეკრულების ამოქმედების პერიოდიდან.

დამყარებული მშვიდობა რეგიონში მთელი ამ დროის მანძილზე ატარებდა პირობით ხასიათს. რეალური ვითარება მთიან ყარაბაღში ე.წ. „დაკონსერვებული“ ანუ „გაყინული“ კონფლიქტებს განეკუთვნებოდა, როდესაც ცეცხლის შეწყვეტის ფორმალური ხელშეკრულება მიმართული იყო მხოლოდ ფართომასშტაბიანი საბრძოლო მოქმედბების აღსაკვეთად, მაგრამ არ გამორიცხავდა პერმანენტულ დაძაბულობას მოწინააღმდეგე ძალების გამიჯვნის ხაზზე. ამასთანავე აღსანიშნავია, რომ მთიანი ყარაბაღის პრობლემის მთავარი საკითხია მისი ტერიტორიული კუთვნილება, რომელშიც არცერთი მხარე დათმობაზე არ წასულა და წასვლას არ აპირებს.

გამომდინარე აქედან აზერბაიჯანსა და სომხეთს შორის სრულმასშტაბიანი კონფლიქტის განახლება მხოლოდ დროში იქნა გადავადებული და დამოკიდებული იყო რეგიონალური (თურქეთი, არაბული სამყარო) და გლობალური (რუსეთი, ევროკავშირი, აშშ) ძალების ინტერესებისა და შესაძლებლობების შეფარდებაზე კონკრეტულ ისტოროიულ მონაკვეთზე.

ამასთანავე, აზერბაიჯანი და სომხეთი გასული ათწლეულების მანძილზე სისტემატიურად ზრდიდნენ და ანახლებდნენ თავის სამხედრო პოტენციალს. ორივე ქვეყანა საკუთარი გეოპოლიტიკური ინტერესების განსაზღვრისას მთავარ მოწინააღმდეგედ მეორე მხარეს ასახელებდა და ყარაბაის საკითხში ყოველგვარ დათმობას გამორიცხავდა.

ვითარებას ართულებდა ორ ქვეყანას შორის ეთნიკურ და კონფესიურ ნიადაგზე წარსულში არსებული უკიდურესი დაპირისპირების ტრადიციები, რომელიც თავისი მნიშვნელობითა და მასშტაბით სცდებოდა მთიანი ყარაბაღის რეგიონს და კავკასიაში მათ ყოფა-არყოფნაზე დავას წარმოადგენდა.   

·         კონფლიქტის ისტორია.

მთიანი ყარაბაღის კონფლიქტმა თავი იჩინა 1988 წლის შემოდგომაზე და მალე იქცა საბჭოთა კავშირის ტერიტორიაზე გორბაჩოვის რეჟიმის მიერ წამოწყებული „პერესტროიკის“ პოლიტიკით გამოწვეული სისტემური კრიზისის პირველ ძლიერ გამოვლინებას. არ გააჩნდა რა კრიზისების მართვის უნარი, ცენტრალური ხელისუფლება ფაქტიურად განზე დადგა რეგიონში განვითარებული პროცესებისაგან და შემოიფარგლა მხოლოდ მშვიდობიოსაკენ ფორმალური მოწოდებებით. ამასთანავე სახელმწიფო დისციპლინის ვარდნამ და ქვეყანაში მზარდმა ქაოსმა ხელი შეუწყო ყარაბაღის კონფლიქტის გაღვივებას პოლიტიკური და სამხედრო მიმართულებით.    

კავკასიაში მე-20 საუკუნის დამლევს განვითარებული ყველა კონფლიქტს შორის, ყარაბაღის ომი ყველაზე მნიშვნელოვანია რეგიონალური და გლობალური თვალსაზრისით. ყოფილი საბჭოთა კავშირის ტერიტორიაზე ეს კონფლიტი არის ერთადერთი რომელიშიც ჩართულია ორი დამოუკიდებელი სახელმწიფო. გარდა ამისა, ყარაბაღის კონფლიქტმა გამოიწვია რეგიონალური და გლობალური ძალების ჯგუფური დაპირისპირებაც.    

·         კონფლიქტის გავლენა რეგიონალურ და გლობალურ პროცესებზე.

საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ  კავკასიაში მტკიცედ ჩამოყალიბდა ინტერესების სფეროების გამიჯვნა რეგიონალურ და გლობალურ ძალებს შორის. თითოეული მათგანი ცდილობს რეგიონში დომინირების მოპოვებას და ამისათვის იყენებს მის ხელთ არსებულ ყველა პოლიტიკურ, ეკონომიკურ, ფინანსურ, სამხედრო და ინფორმაციულ რესურსებს.

ყარაბაღის კონფლიქტზე უძლიერეს გავლენას ახდენს ორი მხარის კუთვნილება სხვადასხვა გეოპოლიტიკურ დაჯგუფებებისადმი.

აზერბაიჯანი მტკიცედ ემხრობა თურქეთს და სრულიად აღიარებს თურქეტის პოლიტიკური ელიტის მიერ დეკლარირებულ თეზისს: „ორი სახელმწიფო - ერთი ნაცია“. ფაქტიურად ეს არის თურქეთის მიერ ღიად გაცხადებული ლტოლვა კავკასიაში ოსმალური იმპერიის დროის ჰეგემონიის აღდგენაზე. აღნიშნული კურსის ფარგლებში აზერბაიჯანი იზიარებს მთელ თურქულენოვანი სამყაროს გეოპოლიტიკურ მისწრაფებებს, რომელთა მთავარი შინაარსი ე.წ. „დიდი ტურანის“ აღდგენაში მდებარეობს. აღნიშნული გაერთიანება ჩრდილოეთით მოიცავს ციმბირისა და ურალის რეგიონების დიდ მონაკვეთს, სამხრეთით ვრცელდება ხმელთაშუაზღვამდე, ხოლო დასავლეთით სწვდება ბალკანეთს და სამხრეთ ევროპას ყოფილი ოსმალური იმპერიის ფარგლებში.

სომხეთი უკანასკნელი ათწლეულების მანძილზე ითვლება რუსეთის სტრატეგიულ მოკავშირეთ ამიერკავკასიაში. იგი გაწევრიანებულია კოლექტიური უსაფრთხოების ხელშეკრულების ორგანიზაციაში (ОДКБ), რომელიც რუსეთის მიერ განიხილება ერთერთ ყველაზე მნიშვნელოვან სტრუქტურად სამხედრო-პოლიტიკური უსაფრთხოების თვალსარისით. ამასთანავე, სომხეთის პოლიტიკური ელიტისათვის ყოველთვის წარმოადგენდა პრეროგატივას საკუთარი ინტერესების უზრუნველყოფა, რაც გამოიხატებოდა  „პან-სომხური სამყაროს“ იდეოლოგიისა და პრაქტიკის დანერგვაში. აღნიშნული კონცეფცია აღიარებს კავკასიას „სომხური ცივილიზაციის აკვნად“, ხოლო მსოფლიოში გაფანტული სომხურ დიასპორას ამ „ცივილიზაციის“ ფასეულობების მატარებლად და სამშობლოსადმი ყველანაირი კავშირის შენარჩუნებისა და დახმარების წყაროთ. ასეთმა მიდგომამ განსაკუთრებით იჩინა თავი სომხეთის სათავეში პაშინიანის მთავრობის მოსვლის შემდეგ, რომელმაც ღიად აიღო გეზი საერთაშორისო სტრუქტურებში ინტეგრაციაზე. ამ მიმართულებით პაშინიანი მზად არის გადახედოს სომხეთის როლსა და ადგილს როგორც უსაფრთხოების რეგიონალურ ასევე საერთაშორისო სისტემაში.

თურქეთი კავკასიას განიხილავს როგორც ისტორიულად მისი გავლენის სფეროში მყოფ რეგიონს და ერთერთ მნიშვნელოვან დასაყრდენს როგორც შავ ზღვაზე, ასევე შუა აზიის მიმართულებით. აზერბაიჯანი თურქთისათვის წარმოადგენს სტრატეგიულ პარტნიორს და სწორედ თურქეთი არის ის ზალა, რომელიც გზას უხსნის აზერბაიჯანს დანარჩენ მაჰმადიანურ სამყაროსთან მჭიდრო კავშირების დამყარებისკენ. თურქეთის მნიშვნელოვანი ინტერესები კავკასიაში ნათლად გამომჟღავნდა 2020 წლის ყარაბაღის ომის დროს, რომლის მოსაწესრიგებლად თურქეთმა რუსეთს შესთავაზე ე.წ. „სირიული ფორმატი“, რომელიც ითვალისწინებს პასუხისმგებლობისა და გავლენის სფეროების თანაბარ განაწილებას. ამაზე რუსეთმა მტკიცე უარი განაცხადა.

ირანი ტრადიციულად განზე დგას კავკასიაში მიმდინარე პროცესებისაგან, რადგან ჯერ კიდევ 1804-1813 და 1826-1828 წლების რუსეთთან ომების შემდეგ თავს არიდებს მასთან ხელახლა დაჯახებას. აღსანიშნავია, რომ ამგვარი ნეიტრალიტეტი ირანმა შეინარჩუნა ჩეჩნეთის ომის დროსაც 1994-2000 წლებში, რომელიც გაიმართა რუსეთის მნიშვნელოვანი დასუსტების პირობებში. ირანის მიერ ეს არის შორსგამიხნული პოლიტიკა, რომელიც სათავეს იღებს მე-17 საუკუნეში რუსეთთან პირველი კონტაქტების დროიდან. ამრიგად, ყარაბაღის ომი ირანისთვის წარმოადგენს პრობლემას უპირველეს ყოვლისა ირანულ აზერბაიჯანში სტაბილურობის შენარჩუნება.

რუსეთი კავკასიაში კვლავ წარმოადგენს ერთერთ მნიშვნელოვან ფაქტორს. რუსული პოლიტიკური ელიტა და მთლიანად საზოგადოება აღიქვევს კავკასიას როგორც კუთვნილ რეგიონს და გამორიცხავს მასზე დომინირების გაზიარებას ნებისმიერ სხვა რეგიონალურ თუ გლობალურ ძალასთან.

ყარაბაღის ომში თითოეული ძალა ესრაფვის საკუთარი ინტერესების განხორციელებას და ცდილობს შეინარჩუნოს ომი ლოკალურ ფარგლებში. გამონაკლისს წარმოადგენს მხოლოდ სომხეთი, რომელიც ცდილობს კონფლიქტის გლობალიზაციას და უპირველეს ყოვლისა მასში რუსეთის ჩაბმას.  ამ გზით სომხეთი ცდილობს შეინარჩუნოს ყარაბაღის ტერიტორიები, დაამარცხოს აზერბაიჯანი, შეასუსტოს თურქეთი და შექმნას საერთაშორისო სტრუქტურებში თავისი ინტეგრაციის მყარი საფუძველი.

გამომდინარე აქედან, ყველაზე დიდ საფრთხეს დღეს წარმოადგენს კონფლიქტის გლობალიზაცია, რომელიც აუცილებლად გამოიწვევს რუსეთისა და თურქეთის დაპირისპირებას, რაც პირდაპირ საფრთხეს უქმნის საქართველოსაც.

Wednesday, July 15, 2020

PMESII-PT Enemy Course of Action

მოწინააღმდეგის სავარაუდო და სახიფათო გეგმები PMESII-PT-ის მიხედვით.

საზღვაო ოპერაციები

მოწინააღმდეგის სავარაუდო გეგმა
  • სპერის ძრვის აკვატორიაზე სრული კონტროლის დამყარება
  • სამეფოს სანაპირო წყლების კონტროლი
  • სამეფოს პორტების ბლოკირება
  • სამეფოს საზღვაო ძალების ბლოკირება და განადგურება

მოწინააღმდეგის სახიფათო გეგმა
  • სპერის საზღვაო აკვატორიაზე ახლო საარტილერიო და შორეული სარაკეტო დარტყმები
  • დივერსიები და საბოტაჟი სამეფოს პორტებში
  • საზღვაო დესანტების გადმოსხმა სტრატეგიულად მნიშვნელოვან რაიონებში და მათი კოორდინაცია სხვა სახის საზღვაო, საჰაერო და სახმელეთო ოპერაციებთან
  • კოორდინაცია კოსაკიასა და ქემალიას საზღვაო ძალებს შორის

საჰაერო ოპერაციები

მოწინააღმდეგის სავარაუდო გეგმა
  • საჰაერო უპირატესობის მოპოვება და სამეფოს საჰაერო სივრცის ჩაკეტვა
  • სამეფოს საჰაერო და ჰაერსაწინააღმდეგო ძალების ჩახშობა/განადგურება
  • სამეფოს სამხედრო ინფრასტრუქტურის განადგურება
  • სამეფოს სატრანსპორტო კომუნიკაციების ბლოკირება ჰაერიდან

მოწინააღმდეგის სახიფათო გეგმა
  • საჰაერო დარტყმები სამოქალაქო ინფრასტრუქტურაზე
  • საჰაერო დარტყმები სამოქალაქო მოსახლეობაზე
  • მასობრივი დაზიანების იარაღის გამოყენება (ფოსფორული და კასეტური ბომბების ჩათვლით)
  • დარტყმები საკვანძო სახელმწიფო ობიექტებზე და სახელმწიფო აპარატის ფუნქციონირების მოშლა
  • კოორდინაცია კოსაკიასა და ქემალიას საჰაერო ძალებს შორის

კოსმოსური ოპოერაციები

მოწინააღმდეგის სავარაუდო გეგმა
  • სამეფოს ტერიტორიის მონიტორინგი და საკუთარ ძალებთან კოორდინაცია ონლაინ-რეჟიმში
  • რადიოელექტრონული ბრძოლების ოპერაციების კოორდინაცია
  • საინფორმაციო სივრცის ბლოკირება
  • კიბერშეტევები
მოწინააღმდეგის სახიფათო გეგმა
  • სამეფოს სახედრო და სამოქალაქო ინფრასტრუქტურაზე შეტევა
  • სამეფოს დასავლური მოკავშირეების კოსმოსური საშუალებების ჩახშობა
  • სამეფოს მართვისა და ინფორმაციის საშუალებების ჩახშობა/განადგურება
  • კოორდინაცია კოსაკიასა და ქემალიას კოსმოსურ ძალებს შორის

C4I ოპერაციები

მოწინააღმდეგის სავარაუდო გეგმა
  • სამეფოს სახელმწიფო და სამხედრო მართვის ცენტრებზე კომპლექსური შეტევა (საჰაერო, ელექტრონული ჩახშობა, კიბერშეტევა)
  • C4I სისტემის ძირითად კვანძებზე დივერსიებისა და საბოტაჟის განხორციელება (კომუნიკაციის ხაზებზე, კომპიუტერულ სისტემებზე, ელექტროენერგიის წყაროებზე, პროგრამულ უზრუმველყოფაზე, ინფორმაციის მიმღებ-გადამცემი სისტემებზე)

მოწინააღმდეგის სახიფათო გეგმა
  • სამეფოს სახელმწიფო და სამხედრო მართვის ცენტრების განადგურება მაღალი სიზუსტის იარაღით (ფრთსოანი და ჰიპებგერითი რაკეტებით) 
  • C4I სისტემის ძირითადი კვანძების განადგურება (კომუნიკაციის ხაზები, კომპიუტერული სისტემები, ელექტროენერგიის წყაროები, პროგრამული უზრუნველყოფა, ინფორმაციის მიმღებ-გადამცემი სისტემები)
  • C4I სისტემების მოწინააღმდეგის კონტროლის ქვეშ მოქცევა

საინფორმაციო ოპერაციები

მოწინააღმდეგის სავარაუდო გეგმა
  • სამეფოს წინააღმდეგ მასიური საერთაშორისო საინფორმაციო კამპანიის ორგანიზება
  • სამეფოს სააერთაშორისო საინფორმაციო იზოლაცია
  • სამეფოს შიდა საინფორმაციო ნაკადების კონტროლი/იზოლაცია
  • სამეფოს თავდაცვის ძალებისა და სამოქალაქო საზოგადოების დეზინფორმაცია  
მოწინააღმდეგის სახიფათო გეგმა
  • სამეფოს საინფორმაციო სივრცეზე კონტროლის დამყარება
  • სამეფოს სახელისუფლებო ინსტიტუტების დეზინფორმაცია და დეზორიენტაცია
  • სამოქალაქო საზოგადოებაში ქაოსისა და პანიკის დანერგვა
  • მართვადი ქაოსის წარმოაება
  • დასავლური პარტნიორების დისკრედიტაცია
  • კოსაკიასა და ქემალიას შორის საინფორმაციო ოპერაციების კოორდინაცია

კიბერ ომის ოპერაციები

მოწინააღმდეგის სავარაუდო გეგმა
  • სამეფოს ელექტრონუილი კომუნიკაციების ჩხშობა
  • სამეფოს საინფორმაციო სივრცის ჩახშობა
  • კიბერშეტევა სამეფოს სამხედრო და სამოქალაქო ინფრასტრუქტურაზე
  • კიბერშეტევა სამეფოს სამხედრო და სამოქალაქო მართვის სისტემებზე
  • სამეფოს ტერიტორიაზე ინტერნეტისა და მობილური კავშირის ჩახშობა

მოწინააღმდეგის სახიფათო გეგმა
  • სამეფოს ეკონომიკურ, ენერგეტიკულ და სატრანსპორტო ინფრასტრუქტურაზე კონტროლის დამყარება
  • სამეფოს საინფორმაციო სივრცეზე კონტროლის დამყარება
  • სამეფოს ინტერნეტსა და მობილურ კავშირზე კონტროლის დამყარება
  • კოსაკიასა და ქემალიას შორის კიბერ ომის ოპერაციების კოორდინაცია

Saturday, June 6, 2020

კომუნიკაციების მეთოდების მნიშვნელობა მეთაურისათვის ამოცანით მართვის პროცესში

დავით აღმაშენებლის სახელობის საქართველოს ეროვნული თავდაცვის აკადემია

შტაბის ოფიცრის განვითარების სასწავლო პროგრამა

 

 

 

ვიცე-პოლკოვნიკი მამუკა მჭედლიძე

 

 კომუნიკაციების მეთოდების მნიშვნელობა მეთაურისათვის ამოცანით მართვის პროცესში

 

 

თბილისი 2020



კომუნიკაცია წარმოადგენს სულიერი და არასულიერი ბუნების განვითარებისათვის აუცილებელი კავშირების დამყარებისა და შენარჩუნების უწყვეტ პროცესს. სწორედ კომუნიკაციის გზით მიმდინარეობს ბუნების განვითარება, ხოლო კომუნიკაციური კავშირები პირდაპირ განაპირობებენ ბუნების ამა თუ იმ სეგმენტის განვითარების ფორმებსა და გზებს, განსაზღვრავენ მისი არსებობა - არასებობის საკითხრბს.

ადამიანურ საზოგადოებაში კომუნიკაცია ხორციელდება ყველაზე სრულყოფილი ფორმით, რაც გამოიხატება სხვადასხვა სახის შიდასოციალური ქსელების არსებობაში [McPheat 2012, pp. 8-15]

ჯარი საზოგადოების განუყოფელი ნაწილია და მასში კომუნიკაციის ფორმებს თავისი სპეციფიკური ნიშან-თვისებებით გამოირჩევა. ეს სპეციფიკა მით უფრო მნიშვნელოვანია, რომ ჯარი წარმოადგენს ძალოვან სტრუქტურას და მისი მართვა სამეთაურო-მბრძანებლურ პრინციპზეა აგებული [Storr 2007, p.120].

სამხედრო ქვედანაყოფის ამოცანით მართვის პროცესი მრავალფეროვან და რთულ მოვლენას წარმოადგენს, რომელიც აგებულია დეცენტრალიზებულ მართვაზე, ინიციატივასა და ნდობაზე. ამოცანით მართვის პროცესი მოიცავს ტრადიციული და სპეციფიური ვერბალური და არავერბალური კომუნიკაციების მეთოდებისა და საშუალებების ერთობლიობას [Army Doctrine Publication 6-0 2019, pp. 15-24]. ქვედანაყოფის მეთაური, როგორც მისი მთავარი ორგანიზატორი და მასზე ძირითადი პასუხისმგებელი პირი, გადამწყვეტ როლს ასრულებს მის დაქვემდებარებაში მყოფ სტრუქტურაში სწორი და ეფექტური კომუნიკაციების ჩამოყალიბებაში. ეს ეხება კომუნიკაციების როგორც ჰორიზონტალურ ასევე ვერტიკალური ქსელს.

აქედან გამომდინარე, კომუნიკაციების მეთოდების შესწავლა და სრულყოფილი ფლობა მეთაურისათვის წარმოადგენს ქვედანაყოფის ეფექტური მართვის ერთერთ გადამწყვეტ პირობას [Lewinska 2015, pp. 38-40].

შიდა და გარე კომუნიკაცია წარმოადგენს ქვედანაყოფის ფუნქციონირების ძირითად სახეობას. სწორედ კომუნიკაციური მეთოდები და საშუალებები განსაზღვრავენ ქვედანაყოფის ყოველდღიური ცხოვრების სრულ სპექტრს, დაწყებული დღის განრიგით და დამთავრებული საბრძოლო წვრთნით. კომუნიკაცია გადამწყვეტ როლს ასრულებს როგორც მშვიდობიანობის, ასევე ომიანობის დროს. კომუნიკაციის მეშვეობით მიმდინარეობს ქვედანაყოფის მართვა, მისი საბრძოლო მზადყოფნის ამაღლება და თითოეული წევრის საბრძოლო შესაძლებლობების განვითარება [Ford 2015, pp. 72-73].

ვერბალური (ზეპირი) კომუნიკაცია

აღსანიშნავია, რომ ქვედანაყოფში არსებული კომუნიკაცია პირდაპირ განსაზღვრავს პირადი შემადგენლობის ორგანიზებულობისა და შერწყმულობას, უპირველეს ყოვლისა, კოლექტივიზმისა და საერთო პასუხისმგებლობის გრძნობის გამომუშავებას, რაც გადამწტვეტია მისი ეფექტური ფუნქციონირებისათვის [Heyward 2013, pp. 17-19].

სწორედ კომუნიკაციის მეთოდები განსაზღვრავენ ქვედანაყოფში შესაბამისი მორალურ-ფსიქოლოგიური კლიმატის ჩამოყალიბებას, რომელიც წარმოადგენს ყველაზე ძლიერ შიდა სტიმულს სამხედრო მოსამსახურეებისათვის მათ წინაშე დასმული ამოცანების შესრულებისას.

ისტორიული გამოცდილება ადასტურებს, რომ მეთაური, რომელიც ფლობს ვერბალური და არავერბალური კომუნიკაციის მეთოდებს, ახერხებს დაქვემდებარებულ ქვედანაყოფში დადებითი მორალურ-ფსიქოლოგიური კლიმატის შექმნას, რომელშიც დომინირებენ ჯგუფური ინტერესები, ურთიერთმხარდაჭერა და სიძნელეების გადალახვისადმი მზადყოფნა. ეს საბოლოო ჯამში აყალიბებს ქვედანაყოფში მაღალ შეგნებულ დისციპლინას, რომელიც დამყარებულია არა ძალდატანებაზე, არამედ დაკისრებული ამოცანის შესრულების აუცილებლობის შეგნებაზე. ამისი ნათელი მაგალითია ძველი რომის გამოჩენილი სარდლის იულიუს კეისრის მოღვაწეობა, რომელიც დაწვრილებით იცნობდა თითქმის ყველა ჯარისკაცის თვისებებსა და პრობლემებს, ყოველთვის გაგებით ეპყრობოდა მათ და მათთან ერთად იზიარებდა ყველა გაჭირვებას. ამის შედეგად კეისარმა მიაღწია დაქვემდებარებულ ლეგიონებში უდიდეს მოტივაციას და უმკაცრეს დისციპლინას, რომელშიც გადამწყვეტი როლი ეკუთვნოდა არა სამხედრო-იერარქიული სამართლებრივ მორჩილებას, არამედ ჯარისკაცების მიერ არსებული აუცილებლობის შეგნებას [Abbott 1904, pp. 62-63].

ვერბალური (წერილობითი) კომუნიკაცია.

აღსანიშნავია, რომ ქვედანაყოფის ამოცანით მართვაში მეთაური ხელმძღვანელობს სწორედ ქვეშევრდომების ინიციატივის მაქსიმალურ წახალისების პრინციპით [Army Doctrine Publication 6-0 2019, pp. 59-60]. ამისათვის იგი მიმართავს წერილობითი კომუნიკაციების ყველა საშუალებას, რომელლთა შორის გამოირჩევა:

-          ოპერატიული ბრძანებები, სადაც დასახულია დასმული ამოცანის ფარგლებში ქვედანაყოფის პირადი შემადგენლობის ინციატივისა და გადაწყვეტილების მიღების მიმართულებები;

-          სამადლობელი და წამახალისებელი წერილები კონკრეტული ჯარისკაცის ან ჯგუფის დამსახურების 3აღნიშვნით;

-           შესაბამისი  საშტაბო დოკუმენტაცია, სადაც ასახულია ამოცანის შესრულების დროს პირადი შემადგენლობის მიერ გამოჩენილი ინიციატივისა და შედეგების მაგალითები.

კვლავ შეგვიძლია მოვიყვანოთ იულიუს კეისრის მაგალითი, რომელიც ყოველ ბრძანებაში აუცილებლად მოიხსენიებდა წარჩინებული ქვედანაყოფის მეთაურებსა და მეომრებს, მათ მიერ გამოჩენილ სიმამაცესა და ინიციატივას (McDevitte. Bohn 2012, pp. 192-193]. ამასთანავე, კეისარი საჭიროდ თვლიდა რომში სენატის სახელზე გაგზავნილ მოხსენებებეში გამორჩეული მეომრების სახელებისა და დამსახურებების მითითებას და ითხოვდა მათ შესაბამის დაფასებას. კეისარი ასევე წერილობითი სახით ატყობინებდა წარჩინებული მეომრებისა და ქვედანაყოფის დამსახურების შესახებ მათ ოჯახებსა და საცხოვრებელ ადგილეს [Braman 2011, p. 51].

არავერბალური კომუნიკაცია.

მეთაურის მიერ ქვედანაყოფის მართვა არ შემოიფარგლება მხოლოდ უშუალო სამსახურებრივი მოვალეობების შესრულებით და დაქვემდებარებული სტრუქტურის მართვით. კომუნიკაციების საშუალებების სრული სპექტრი ვერ მოთავსდება მხოლოდ წესდებებისა და დარიგეგების ფარგლებში. ამ საშუალებათა შორის უმნიშვნელოვანესი არის მეთაურის ავტორიტეტი, რომელიც მოიპოვება როგორც ვერბალური, ასევე არავერბალური კომუნიკაციის მეთოდებით. ზემოაღნიშნული ვერბალური კომუნიკაციის მეთოდები უნივერსალურ ხასიათს ატარებენ. ამოცანით მართვის პროცესში ისინი საჭიროებენ ყოველ კონკრეტულ ქვედანაყოფზე მორგებასა და დეტალიზაციას.

ამასთანავე, არავერბალური კომუნიკაციის ნებისმიერი საშუალება ყოველთვის ატარებს კონკრეტულ ხასიათს და ორიენტირებულია კონკრეტულ ობიექტზე (ან ობიექტებზე). ჩვენს შემთხვევაში - ცალკეულ სამხედროზე, სამხედროთა ჯგუფზე ან მთლიანად სამხედრო კოლექტივზე.

ფაქტების მიუკერძოებელი ანალიზი ცხადყოფს, რომ სამხედრო ქვედანაყოფში მეთაურის მიერ არავერბალური კომუნიკაციის ყველაზე ძლიერი მეთოდია პირადი მაგალითი. მეთაურის პირადი თვისებების უდავო დადებითობა უზრუნველყოფს მის მაღალ ავტორიტეტს დაქვემდებარებულ პირად შემადგენლობას შორის. ეს ეხება არამხოლოდ სამხედრო ქვედანაყოდში მეთაურის სამსახურს არამედ მის ცხოვრების საერთო წესს, მათ შორის სამსახურისაგან თავისუფალ დროს. მეთაური, რომელიც სიტყვითა და საქმით დაუყოვნებლივ იცავს საზოგადოებაში აღიარებულ იდეოლოგიურ და ზნეობრივ ფასეულობებს, წარმოადგენს სამხედრო კოლექტივისათვის ხარიზმატულ ფიგურას და ამის ხარჯზე მას გააჩნია ქვედანაყოფის მართვის ძლიერი უნარი. მეთაურის პირადი მაგალითი როგორც არავერბალური კომუნიკაციის საშუალება კრიტიკულ როლს თამაშობს ამოცანით მართვის პროცესში, როდესაც ქვეშევრდომებთან პირდაპირი კონტაქტის შეფერხების შემთხვევაში ისინი თავისუფლად იჩენენ პირად ინიციატივას, რადგან მეთაურის მაგალითის საფუძველზე დარწმუნებული არიან საკუთარი არჩევანის სისწორეში.

ამის მაგალითია ალექსანდრე მაკედონელი, რომელიც სამხედრო ლაშქრობების დროს მტკიცედ მისდევდა ძველ მაკედონიაში დაწესებულ ყველა რელიგიურ და ზნეობრივ ჩვევებს, უკაცრესად იცავდა მაკედონიის სამხედრო სამართლის წესებს და აღიარებდა მათ უზენაესობას საკუთარ სამეფო სტატუსზე. ეს იყო უძლიერესი მაგალითი და სტიმული მაკედონური ჯარისათვის [Abbott 1853, pp. 53-63].

არსებობს აზრი, რომ რადგან სამხედრო სტრუქტურა იმართება მბრძანებლური პრინციპით, ამიტომ ზედმეტი დაახლოვება ქვეშევრდომებთან შეასუსტებს სამხედრო დისციპლინას და უარყოფითად იმოქმედებს ქვედანაყოფის საბრძოლო შესაძლებლობებზე.

ეს მოსაზრება არ ასახავს პრობლემის ძირითადად ასპექტებს:

-          მეთაურის ავტორიტეტი ყალიბდება მისი პროფესიონალიზმის, პასუხისმგებლობის, სამართლიანობისა და ჰუმანურობის საფუძველზე;

-          მეთაურს გააჩნია სახელმწიფო სისტემის მიერ მინიჭებული უფროსის სამართლებრივი სტატუსი (სამხედრო წოდება, თანამდებობა, სამსახურებრივი უფლებამოსილებები);

-          მეთაურს გააჩნია მეტი ცხოვრებისეული გამოცდილება, განსხვავება ასაკში, რაც განაპირობებს მის ლიდერულ როლს

-          პირადი შემადგენლობისაგან დისტანცირება იერარქიული პრინციპით საბოლოო ჯამში იწვევს შიდა კომუნიკაციის გათიშვას ქვედანაყოფში, რაც უარყოფითად მოქმედებს მის საბრძოლო შესაძლებლობებზე. განსაკუთრებით კრიზისისა და ომიანობის დროს.

კომუნიკაცია წარმოადგენს ქვედანაყოფის არსებობისა და მოქმედების ქვაკუთხედს. ქვედანაყოფი, როგორც სამხედრო კოლექტივი, იმართება სწორედ კომუნიკაციის მეშვეობით. შესაბამისად, სწორი და ყოვლისმომცველი კომუნიკაცია არის ქვედანაყოფის ეფექტური მართვის საწინდარი [Campbell 2011, pp. 1-11].

ამოცანით მართვისას კომუნიკაცია კრიტიკულ ხასიათს იძენს, რადგან მეთაური განსაზღვრავს არამხოლოდ ნორმატიულ მოთხოვნებს, არამედ ეყრდნობა ქვეშევრდომთა შესაძლებლობების დამოუკიდებელ რეალიზაციას. აქედან გამომდინარე შეგვიძლია დავასკვნად, რომ კომუნიკაციის მეთოდების ფლობა წარმოადგენს ამოცანით მართვის პროცესის ერთერთ ფუძემდებლურ პირობას [Horton 2014, pp. 4-5].

 

გამოყენებული ლიტერატურა

Abbott, Jacob. 1853. Alexander the Great. Makers of History. Reproduced by Sani Panhwar. 2018

Abbott Jacob. 1904. History of Julius Caesar. Makers of History. Reproduced by Sani Panhwar.

Army Doctrine Publication 6-0. 2019. Department of Army, USA

Braman, Nathan. 2011. Caesar's Invasion of Britain. Alberta: University of Lethbridge. Canada.

Campbell, Julia. 2011. Interpersonal and Leadership Skills: Using Virtual Humans to Teach New Officers. Interservice/Industry Training, Simulation, and Education Conference (I/ITSEC)

Ford, Christopher. 2015. Army Leadership and the Communication Paradox. Military Review, July-August.

Heyward, Richard. 2013. Embedding Mission Command in Army Culture. United States. Army War College.

Horton, Arturo. 2014. Mission Command: Challenges to Implementation and Institutionalization in the Army. United States. Army War College. 

Lewinska, Monika. The Role of Communication in Military Leadership. 2015. Journal of Corporate Responsibility and Leadership. Volume 2, Issue 1. Management and Command Faculty, National Defence University, Warsaw, Poland

Military Communications and Information Technology: a Trusted Cooperation Enabler. 2012. Warsaw. Military University of Technology

McDevitte, William, Bohn, William. 2012. The Gallic Wars of Julius Caesar. Link:

http://classics.mit.edu/Caesar/gallic.html

McPheat, Sean. 2012. Effective Communication Skills. MTD Training.

Storr, Jim. 2007. A Command Philosophy for the Information Age: the Continuing Relevance of Mission Command. Defence Studies, 3:3, 119-129

 


Wednesday, June 3, 2020

კომუნიკაციების მეთოდების მნიშვნელობა მეთაურისათვის ამოცანით მართვის პროცესში

შესავალი.

კომუნიკაცია წარმოადგენს სულიერი და არასულიერი ბუნების არსებობის განუყოფელ თვისებას. სწორედ კომუნიკაციის გზით მიმდინარეობს ბუნების განვითარება, ხოლო კომუნიკაციური კავშირების თავისებურება პირდაპირ განაპირობებს ბუნების ამა თუ იმ სეგმენტის განვითარების ფორმებსა და გზებს, განსაზღვრავს მისი არსებობა - არასებობის საკითხებს.

ადამიანურ საზოგადოებაში კომუნიკაცია ხორციელდება ყველაზე სრულყოფილი ფორმით, რაც გამოიხატება შიდასოციალური ქსელების დამყარებაში აზროვნების სხვადასხვა სახეობებების მეშვეობით.

ჯარი საზოგადოების განუყოფელი ნაწილია და მასში კომუნიკაციის ფორმებს თავისი სპეციფიკური ნიშან-თვისებები გააჩნია. ეს სპეციფიკა მით უფრო მნიშვნელოვანია, რომ ჯარი წარმოადგენს ძალოვან სტრუქტურას და მისი მართვა სამეთაურო-მბრძანებლურ პრინციპებზეა აგებული.  

სამხედრო ქვედანაყოფის მართვის პროცესი მრავალფეროვან და რთულ მოვლენას წარმოადგენს, რომელიც მოიცავს ტრადიციული და სპეციფიური ვერბალური და არავერბალური კომუნიკაციების მეთოდებისა და საშუალებების ერთობლიობას. ქვედანაყოფის მეთაური, როგორც მისი მთავარი ორგანიზატორი და მასზე ძირითადი პასუხისმგებელი პირი, გადამწყვეტ როლს ასრულებს მის დაქვემდებარებაში მყოფ სტრუქტურაში სწორი და ეფექტური კომუნიკაციების ჩამოყალიბების პროცესში. ეს ეხება კომუნიკაციების როგორც ჰორიზონტალურ ასევე ვერტიკალური ქსელს.

აქედან გამომდინარე, მეთაურის მიერ კომუნიკაციების მეთოდების შესწავლა და სრულყოფილი ფლობა წარმოადგენს ქვედანაყოფის ეფექტური მართვის ერთერთ გადამწყვეტ პირობას. შესაბამისად, ამოცანით მართვა, როგორც კომუნიკაციის განსხვავებული ფორმა, პირდაპირ საჭიროებს მეთაურის შესაბამის კვალიფიკაიასა და გამოცდილებას.

ძირითადი ნაწილი.

შიდა და გარე კომუნიკაცია წარმოადგენს ქვედანაყოფის ფუნქციონირების ძირითად სახეობას. სწორედ კომუნიკაციური მეთოდები და საშუალებები განსაზღვრავენ ქვედანაყოფის ყოველდღიური ცხოვრების სრულ სპექტრს, დაწყებული დღის განრიგით და დამთავრებული საბრძოლო წვრთნით. კომუნიკაცია გადამწყვეტ როლს ასრულებს როგორც მშვიდობიანობის, ასევე ომიანობის დროს. კომუნიკაციის მეშვეობით მიმდინარეობს ქვედანაყოფის მართვა, მისი საბრძოლო მზადყოფნის ამაღლება და თითოეული წევრის საბრძოლო შესაძლებლობების განვითარება.

ვერბალური (ზეპირი) კომუნიკაცია

აღსანიშნავია, რომ ქვედანაყოფში არსებული კომუნიკაცია პირდაპირ განსაზღვრავს პირადი შემადგენლობის ორგანიზებულობისა და შერწყმულობას, უპირველეს ყოვლისა, კოლექტივიზმისა და საერთო პასუხისმგებლობის გრძნობის გამომუშავებას, რაც გადამწტვეტია მისი ეფექტური ფუნქციონირებისათვის.

სწორედ კომუნიკაციის მეთოდები განსაზღვრავენ ქვედანაყოფში შესაბამისი მორალურ-ფსიქოლოგიური კლიმატის ჩამოყალიბებას, რომელიც წარმოადგენს ყველაზე ძლიერ შიდა სტიმულს სამხედრო მოსამსახურეებისათვის მათ წინაშე დასმული ამოცანების შესრულებისას.

ისტორიული გამოცდილება ადასტურებს, რომ მეთაური, რომელიც ფლობს ვერბალური და არავერბალური კომუნიკაციის მეთოდებს, ახერხებს დაქვემდებარებულ ქვედანაყოფში დადებითი მორალურ-ფსიქოლოგიური კლიმატის შექმნას, რომელშიც დომინირებენ ჯგუფური ინტერესები, ურთიერთმხარდაჭერა და სიძნელეების გადალახვისადმი მზადყოფნა. ეს საბოლოო ჯამში აყალიბებს ქვედანაყოფში მაღალ შეგნებულ დისციპლინას, რომელიც დამყარებულია არა ძალდატანებაზე, არამედ დაკისრებული ამოცანის შესრულების აუცილებლობის შეგნებაზე. ამისი ნათელი მაგალითია ძველი რომის გამოჩენილი სარდლის იულიუს კეისრის მოღვაწეობა, რომელიც დაწვრილებით იცნობდა თითქმის ყველა ჯარისკაცის თვისებებსა და პრობლემებს, ყოველთვის გაგებით ეპყრობოდა მათ და მათთან ერთად იზიარებდა ყველა გაჭირვებას. ამის შედეგად კეისარმა მიაღწია დაქვემდებარებულ ლეგიონებში უდიდეს მოტივაციას და უმკაცრეს დისციპლინას, რომელშიც გადამწყვეტი როლი ეკუთვნოდა არა სამხედრო-იერარქიული სამართლებრივ მორჩილებას, არამედ ჯარისკაცების მიერ არსებული აუცილებლობის შეგნებას.

ვერბალური (წერილობითი) კომუნიკაცია.

აღსანიშნავია, რომ ქვედანაყოფის ამოცანით მართვაში მეთაური ხელმძღვანელობს სწორედ ქვეშევრდომების ინიციატივის მაქსიმალურ წახალისების პრინციპით. ამისათვის იგი მიმართავს წერილობითი კომუნიკაციების ყველა საშუალებას, რომელლთა შორის გამოირჩევა:

-          ოპერატიული ბრძანებები, სადაც დასახულია დასმული ამოცანის ფარგლებში ქვედანაყოფის პირადი შემადგენლობის ინციატივისა და გადაწყვეტილების მიღების მიმართულებები;

-          სამადლობელი და წამახალისებელი წერილები კონკრეტული ჯარისკაცის ან ჯგუფის დამსახურების აღნიშვნით;

-           შესაბამისი  საშტაბო დოკუმენტაცია, სადაც ასახულია ამოცანის შესრულების დროს პირადი შემადგენლობის მიერ გამოჩენილი ინიციატივისა და შედეგების მაგალითები.

კვლავ შეგვიძლია მოვიყვანოთ იულიუს კეისრის მაგალითი, რომელიც ყოველ ბრძანებაში აუცილებლად მოიხსენიებდა წარჩინებული ქვედანაყოფის მეთაურებსა და მეიმრებს, მათ მიერ გამოჩენილ სიმამაცესა და ინიციატივას. ამასთანავე კეისარი რომში სენატის სახელზე გაგზავნილ მოხსენებებეშიც საჭიროდ თვლიდა გამორჩეული მეომრების მოხსენიებას და მათ შესაბამის დაფასებას. კეისარი ასევე წერილობითი სახით ატყობინებდა წარჩინებული მეომრებისა და ქვედანაყოფის დამსახურების შესახებ მათ ოჯახებსა და დასახლებულ პუნქტებს.

არავერბალური კომუნიკაცია.

მეთაურის მიერ ქვედანაყოფის მართვა არ შემოიფარგლება მხოლოდ უშუალო სამსახურებრივი მოვალეობების შესრულებითა და დაქვემდებარებული სტრუქტურის მართვით. კომუნიკაციების სრული სპექტრი ვერ მოთავცდება მხოლოდ წესდებებისა და დარიგეგების ფარგლებში. აქედან უმნიშვნელოვანესი არის მეთაურის ავტორიტეტი, რომელიც მოიპოვება როგორც ვერბალურუი, ასევე არავერბალური კომუნიკაციის მეთოდებით. ზემოაღნიშნული ვერბალური კომუნიკაციის მეთოდები განზოგადებულ ხასიათს ატარებენ. ამოცანით მართვის პროცესში ისინი საჭიროებენ ყოველ კონკრეტულ ქვედანაყოფზე მორგებასა და დეტალიზაციას.

ამასთანავე არავერბალური კომუნიკაციის ნებისმიერი საშუალება ყოველთვის ატარებს კონკრეტულ ხასიათს და ორიენტირებულია კონკრეტულ ობიექტზე (ან ობიექტებზე). ჩვენს შემთხვევაში - ცალკეულ სამხედროზე ან სამხედრო კოლექტივზე.

ფაქტების მიუკერძოებელი ანალიზი ცხადყოფს, რომ სამხედრო ქვედანაყოფში მეთაურის მიერ არავერბალური კომუნიკაციის ყველაზე ძლიერი მეთოდს წარმოადგენს პირადი მაგალითი. მხოლოდ მეთაურის პირადი თვისებების უდავო დადებითობა უზრუნველყოფს მის მაღალ ავტორიტეტს დაქვემდებარებულ პირად შემადგენლობას შორის. ეს ეხება არამხოლოდ სამხედრო ქვედანაყოდში მეთაურის საქმიანობას არამედ მის ცხოვრების საერთო წესს, მათ შორის სამსახურისაგან თავისუფალ დროს. მეთაური, რომელიც სიტყვითა და საქმით დაუყოვნებლივ იცავს საზოგადოებაში აღიარებულ იდეოლოგიურ და ზნეობრივ ფასეულობებს, წარმოადგენს სამხედრო კოლექტივისათვის ხარიზმატულ ფიგურას და ამის ხარჯზე მას გააჩნია ქვედანაყოფის მართვის ძლიერი უნარი. მეთაურის პირადი მაგალითი როგორც არავერბალური კომუნიკაციის საშუალება კრიტიკულ როლს თამაშოვს ამოცანით მართვის პროცესში, როდესაც ქვეშევრდომებთან პირდაპირი კონტაქტის შეფერხების შემთხვევაში ისინი თავისაუფლად იჩენენ პირად ინიციატივას, რადგან მეთაურის მაგალითის საფუძველზე დარწმუნებული არიან საკუთარი არჩევანის სისწორეში.

ამის მაგალითია ალექსანდრე მაკედონელი, რომელიც სამხედრო ლაშქრობების დროს მტკიცედ მისდევდა ძველ მაკედონიაში დაწესებულ ყველა რელიგიურ და ზნეობრივ ჩვევებს, უკაცრესად იცავდა მაკედონიის სამხედრო სამართლის წესებს და აღიარებდა მათ უზენაესობას საკუთარ სამეფო სტატუსზე. ეს იყო უძლიერესი მაგალითი და სტიმული მაკედონური ჯარისათვის.

არსებობს აზრი, რომ სამხედრო სტრუქტურა იმართება მბრძანებლური პრინციპით, ამიტომ ზედმეტი დაახლოვება ქვეშევრდომებთან შეასუსტებს სამხედრო დისციპლინას და უარყოფითად იმოქმედებს ქვედანაყოფის საბრძოლო შესაძლებლობებზე.

ეს მოსაზრება არ ასახავს პრობლემის ძირითადად ასპექტებს:

მეთაურის ავტორიტეტი ყალიბდება მისი პროფესიონალიზმის, პასუხისმგებლობის, სამართლიანობისა და ჰუმანურობის საფუძველზე;

- მეთაურს გააჩნია სახელმწიფო სისტემის მიერ მინიჭებული უფროსის სამართლებრივი სტატუსი (სამხედრო წოდება, თანამდებობა, სამსახურებრივი უფლებამოსილებები);

- მეთაურს გააჩნია მეტი ცხოვრებისეული გამოცდილება, განსხვავება ასაკში, რაც განაპირობებს მის ლიდერულ როლს;

- პირადი შემადგენლობისაგან დისტანცირება იერარქიული პრინციპით საბოლოო ჯამში იწვევს შიდა კომუნიკაციის გათიშვას ქვედანაყოფში, რაც უარყოფითად მოქმედებს მის საბრძოლო შესაძლებლობებზე. განსაკუთრებით კრიზისისა და ომიანობის დროს. 

დასკვნა.

კომუნიკაცია წარმოადგენს ქვედანაყოფის არსებობისა და მოქმედების ქვაკუთხედს. ქვედანაყოფი, როგორც სამხედრო კოლექტივი, იმართება სწორედ კომუნიკაციის მეშვეობით. შესაბამისად, სწორი და ყოვლისმომცველი კომუნიკაცია არის ქვედანაყოფის ეფექტური მართვის საწინდარი.

ამოცანით მართვისას კომუნიკაცია კრიტიკულ ხასიათს იძენს, რადგან მეთაური განსაზღვრავს არამხოლოდ ნორმატიულ მოთხოვნებს, არამედ ეყრდნობა ქვეშევრდომთა შესაძლებლობების დამოუკიდებელ რეალიზაციას. აქედან გამომდინარე შეგვიძლია დავასკვნად, რომ კომუნიკაციის მეთოდების ფლობა წარმოადგენს ამოცანით მართვის პროცესის ერთერთ ფუძემდებლურ პირობას.


ამოცანით მართვის პროცესში მეთაურისათვის კომუნიკაციების მეთოდების მნიშვნელობა


შესავალი.
სამხედრო ქვედანაყოფის მართვის პროცესი მრავალფეროვან და რთულ პროცესს წარმოადგენს, რომელიც მოიცავს ვერბალური და არავერბალური კომუნიკაციების მეთოდებისა და საშუალებების ერთობლიობას. ქვედანაყოფის მეთაური, როგორც მისი მთავარი ორგანიზატორი და მასზე ძირითადად პასუხისმგებელი პირი, გადამწყვეტ როლს ასრულებს მის დაქვემდებარებაში მყოფ სტრუქტურაში სწორი და ეფექტური კომუნიკაციების ჩამოყალიბების პროცესში. ეს ეხება კომუნიკაციების როგორც ჰორიზონტალურ ასევე ვერტიკალური ქსელს.

აქედან გამომდინარე, კომუნიკაციების მეთოდების შესწავლა და სრულყოფილი ფლობა მეთაურისათვის წარმოადგენს ქვედანაყოფის ეფექტური მართვის ერთერთ გადამწყვეტ პირობას.

ძირითადი ნაწილი.
შიდა და გარე კომუნიკაცია წარმოადგენს ქვედანაყოფის ფუნქციონირების ძირითად ფორმას. სწორედ კომუნიკაციური მეთოდები და საშუალებები განსაზღვრავენ ქვედანაყოფის ყოველდღიური ცხოვრების სრულ სპექტრს, დაწყვებული დღის განრიგით და დამთავრებული საბრძოლო წვრთნით. კომუნიკაცია გადამწყვეტ როლს ასრულებს როგორც მშვიდობიანობის, ასევე ომიანობის დროს. კომუნიკაციის მეშვეობით მიმდინარეობს ქვედანაყოფის მართვა, მისი საბღოლო მზადყოფნის სრულყოფა და თითოეული წევრის საბრძოლო შესაძლებლობების განვითარება.

ვერბალური (ზეპირი) კომუნიკაცია
აღსანიშნავია, რომ ქვედანაყოფში არსებული კომუნიკაცია პირდაპირ განსაზღვრავს პირადი შემადგენლობის ორგანიზებულობისა და შერწყმულობას, უპირველეს ყოვლისა, კოლექტივიზმისა და საერთო პასუხისმგებლობის გრძნობის გამომუშავებას, რაც გადამწტვეტია მისი ეფექტური ფუნქციონირებისათვის.

სწორედ კომუნიკაციის მეთოდები განსაზღვრავენ ქვედანაყოფში შესაბამისი მორალურ-ფსიქოლოგიური კლიმატის ჩამოყალიბებას, რომელიც წარმოადგენს ყველაზე ძლიერ შიდა სტიმულს სამხედრო მოსამსახურეებისათვის მათ წინაშე დასმული ამოცანების შესრულებისას.

ისტორიული გამოცდილება ადასტურებს, რომ მეთაური, რომელიც ფლობს ვერბალური და არავერბალური კომუნიკაციის მეთოდებს, ახერხებს დაქვემდებარებულ ქვედანაყოფში დადებითი მორალურ-ფსიქოლოგიური კლიმატის შექმნას, რომელშიც დომინირებენ ჯგუფური ინტერესები, ურთიერთმხარდაჭერა და სიძნელეების გადალახვისადმი მზადყოფნა. ეს საბოლოო ჯამში აყალიბებს ქვედანაყოფში მაღალ შეგნებულ დისციპლინას, რომელიც დამყარებულია არა ძალდატანებაზე, არამედ დაკისრებული ამოცანის შესრულების აუცილებლობის შეგნებაზე. ამისი ნათელი მაგალითია ძველი რომის გამოჩენილი სარდლის იულიუს კეისრის მოღვაწეობა, რომელიც დაწვრილებით იცნობდა თითქმის ყველა ჯარისკაცის თვისებებსა და პრობლემებს, ყოველთვის გაგებით ეპყრობოდა მათ და მათთან ერთად იზიარებდა ყველა გაჭირვებას. ამის შედეგად კეისარმა მიაღწია დაქვემდებარებულ ლეგიონებში უდიდეს მოტივაციას და უმკაცრეს დისციპლინას, რომელშიც გადამწყვეტი როლი ეკუთვნოდა არა სამხედრო-იერარქიული სამართლებრივ მორჩილებას, არამედ ჯარისკაცების მიერ არსებული აუცილებლობის შეგნებას.

ვერბალური (წერილობითი) კომუნიკაცია.
აღსანიშნავია, რომ ქვედანაყოფის ამოცანით მართვაში მეთაური ხელმძღვანელობს სწორედ ქვეშევრდომების ინიციატივის მაქსიმალურ წახალისების პრინციპით. ამისათვის იგი მიმართავს წერილობითი კომუნიკაციების ყველა საშუალებას, რომელლთა შორის გამოირჩევა:
- ოპერატიული ბრძანებები, სადაც დასახულია დასმული ამოცანის ფარგლებში ქვედანაყოფის პირადი შემადგენლობის ინციატივისა და გადაწყვეტილების მიღების მიმართულებები;
- სამადლობელი და წამახალისებელი წერილები კონკრეტული ჯარისკაცის ან ჯგუფის დამსახურების აღნიშვნით;
- შესაბამისი  საშტაბო დოკუმენტაცია, სადაც ასახულია ამოცანის შესრულების დროს პირადი შემადგენლობის მიერ გამოჩენილი ინიციატივისა და შედეგების მაგალითები.

კვლავ შეგვიძლია მოვიყვანოთ იულიუს კეისრის მაგალითი, რომელიც ყოველ ბრძანებაში აუცილებლად მოიხსენიებდა წარჩინებული ქვედანაყოფის მეთაურებსა და მეიმრებს, მათ მიერ გამოჩენილ სიმამაცესა და ინიციატივას. ამასთანავე კეისარი რომში სენატის სახელზე გაგზავნილ მოხსენებებეშიც საჭიროდ თვლიდა გამორჩეული მეომრების მოხსენიებას და მათ შესაბამის დაფასებას. კეისარი ასევე წერილობითი სახით ატყობინებდა წარჩინებული მეომრებისა და ქვედანაყოფის დამსახურების შესახებ მათ ოჯახებსა და დასახლებულ პუნქტებს.

არავერბალური კომუნიკაცია.
მეთაურის მიერ ქვედანაყოფის მართვა არ შემოიფარგლება მხოლოდ უშუალო სამსახურებრივი მოვალეობების შესრულებითა და დაქვემდებარებული სტრუქტურის მართვით. კომუნიკაციების სრული სპექტრი ვერ მოთავცდება მხოლოდ წესდებებისა და დარიგეგების ფარგლებში. აქედან უმნიშვნელოვანესი არის მეთაურის ავტორიტეტი, რომელიც მოიპოვება როგორც ვერბალურუი, ასევე არავერბალური კომუნიკაციის მეთოდებით. ზემოაღნიშნული ვერბალური კომუნიკაციის მეთოდები განზოგადებულ ხასიათს ატარებენ. ამოცანით მართვის პროცესში ისინი საჭიროებენ ყოველ კონკრეტულ ქვედანაყოფზე მორგებასა და დეტალიზაციას.

ამასთანავე არავერბალური კომუნიკაციის ნებისმიერი საშუალება ყოველთვის ატარებს კონკრეტულ ხასიათს და ორიენტირებულია კონკრეტულ ობიექტზე (ან ობიექტებზე). ჩვენს შემთხვევაში - ცალკეულ სამხედროზე ან სამხედრო კოლექტივზე.

ფაქტების მიუკერძოებელი ანალიზი ცხადყოფს, რომ სამხედრო ქვედანაყოფში მეთაურის მიერ არავერბალური კომუნიკაციის ყველაზე ძლიერი მეთოდს წარმოადგენს პირადი მაგალითი. მხოლოდ მეთაურის პირადი თვისებების უდავო დადებითობა უზრუნველყოფს მის მაღალ ავტორიტეტს დაქვემდებარებულ პირად შემადგენლობას შორის. ეს ეხება არამხოლოდ სამხედრო ქვედანაყოდში მეთაურის საქმიანობას არამედ მის ცხოვრების საერთო წესს, მათ შორის სამსახურისაგან თავისუფალ დროს. მეთაური, რომელიც სიტყვითა და საქმით დაუყოვნებლივ იცავს საზოგადოებაში აღიარებულ იდეოლოგიურ და ზნეობრივ ფასეულობებს, წარმოადგენს სამხედრო კოლექტივისათვის ხარიზმატულ ფიგურას და ამის ხარჯზე მას გააჩნია ქვედანაყოფის მართვის ძლიერი უნარი. მეთაურის პირადი მაგალითი როგორც არავერბალური კომუნიკაციის საშუალება კრიტიკულ როლს თამაშოვს ამოცანით მართვის პროცესში, როდესაც ქვეშევრდომებთან პირდაპირი კონტაქტის შეფერხების შემთხვევაში ისინი თავისაუფლად იჩენენ პირად ინიციატივას, რადგან მეთაურის მაგალითის საფუძველზე დარწმუნებული არიან საკუთარი არჩევანის სისწორეში.

ამის ნიმუშია ალექსანდრე მაკედონელი, რომელიც სამხედრო ლაშქრობების დროს მტკიცედ მისდევდა ძველ მაკედონიაში დაწესებულ ყველა რელიგიურ და ზნეობრივ ჩვევებს, უკაცრესად იცავდა მაკედონიის სამხედრო სამართლის წესებს და აღიარებდა მათ უზენაესობას საკუთარ სამეფო სტატუსზე. ეს იყო უძლიერესი მაგალითი და სტიმული მაკედონური ჯარისათვის.

დასკვნა.
კომუნიკაცია წარმოადგენს ქვედანაყოფის არსებობისა და მოქმედების ქვაკუთხედს. ქვედანაყოფი, როგორც სამხედრო კოლექტივი, იმართება სწორედ კომუნიკაციის მეშვეობით. შესაბამისად, სწორი და ყოვლისმომცველი კომუნიკაცია არის ქვედანაყოფის ეფექტური მართვის საწინდარი.

ამოცანით მართვისას კომუნიკაცია კრიტიკულ ხასიათს იძენს, რადგან მეთაური განსაზღვრავს არამხოლოდ ნორმატიულ მოთხოვნებს, არამედ ეყრდნობა ქვეშევრდომთა შესაძლებლობების დამოუკიდებელ რეალიზაციას. აქედან გამომდინარე შეგვიძლია დავასკვნად, რომ კომუნიკაციის მეთოდების ფლობა წარმოადგენს ამოცანით მართვის პროცესის ერთერთ ფუძემდებლურ პირობას.

Saturday, December 14, 2019

Prospects for the Russian-Georgian conflict in 2020-2030

Abstract
The relations between Russia and Georgia after the collapse of the USSR went through a very difficult period of confrontation, the potential of which remains to this day. This creates serious obstacles to the process of peaceful settlement of problems in the Caucasus and ensuring stability in the region in the long term. The article discusses the role and place of Georgia in the geopolitical alignment of forces in the Caucasus. The possibilities and goals of regional and global centers of power that influence the course of political processes are investigated. The prospects of Russian-Georgian relations in the coming decade are analyzed. Particular attention is paid to the possibility, prerequisites and consequences of the political and military confrontation between the two countries. The author's vision of solving existing problems and the peaceful development of the process is proposed.
Keywords.
Caucasus, Russia, geopolitics, stability, peace process, balance of forces, regional security.

The Caucasus as a key region.
The geopolitical situation in the Caucasus is one of the most complicated puzzles of world politics, which, despite the relatively small size of the region, in its complexity is not only inferior to the traditional hot regions of the world, but sometimes surpasses them in the degree of involvement of interests and explosiveness.
The Caucasus region is unique in its complexity and inconsistency. In the territory , which makes up less than a third of the territory of such European countries as France and Germany, there will live several dozen major nations and more than a hundred small nationalities. Statehood among them belongs to the Georgian, Azerbaijani and Armenian peoples. At the same time, in the Caucasus, the geopolitical interests of not only the adjacent states, but also several worlds intersect : the North (Russia), the South (Turkey), the West (Europe), the East (Iran). In a broader perspective, the Caucasus is the intersection of the interests of Christian and Islamic civilizations, and globally - the border between Europe and Asia and the shortest bridge between these regions[1] . Moreover, the Caucasus has access to two strategic marine basins at once:
- The Black Sea, which determines the interconnectedness and security of all of Eastern and Central Europe, with access to the Mediterranean and crossing the border of Eurasia and Africa;
- The Caspian Sea, affecting security and interaction throughout the Near and Middle East.
Geopolitical trends determined by modern superpowers and a tremendous increase in the level of scientific and technological progress that turned globalization into an interactive process involving the entire population of the planet at the level of an individual individual have a strong influence on the course of socio-political processes in the Caucasus. As a result, the region found itself in a completely new reality. For centuries, the arena of confrontation between historical neighbors, the Caucasus today is an object of interest and influence of all significant centers of power
Thus, despite its small size, the Caucasus due to its geopolitical location is one of the key regions of Eurasia, and by its contradictory nature it is one of the most difficult to predict and unstable.
Based on the role and place that the Caucasus occupies in the modern world, maintaining stability in the region is of vital importance not only for regional, but also for international security.
The 21st century will be characterized by a further increase in the speed and scale of transport and information flows; an increase in the military-economic potential of the leading powers of the modern world by rivalry between them; the emergence of new natural and man-made challenges at the global level. All these processes will be displayed in the Caucasus, causing, in turn, a backlash. Taking into account the interests, capabilities and determination of global players, processes in the Caucasus can become the starting point of a geopolitical confrontation until it develops into a hot phase.
Thus, it is vitally important to identify the current and potential geopolitical risks in the Caucasus and ways to solve them in order to prevent potential regional and then international escalation.
It is in the light of such a unique geopolitical position of the Caucasus that we should consider the development of relations between Russia and Georgia in 2020-2030 and, first of all, determine the likelihood of renewal and the main directions of the military conflict between them.
In studying this issue, one should proceed from the following fundamental principles:
Russia's foreign policy in the Caucasus is not a separate phenomenon, but is an integral part of its global foreign policy strategy. Any, even the most insignificant steps of Russia in the Caucasus are determined by its global interests projected onto the Caucasus region and undertaken as an integral part of its policy to restore its status as a superpower and a world center of power.      
Russia's Caucasian policy is closely linked to its policy in the Black Sea and Caspian basins.      
❖ The Caucasian direction is considered by Russia as a key element of the Mediterranean direction, because it is in the Caucasus that Russia borders on such leading centers of the Islamic world as Turkey and Iran.      
❖ The Caucasian policy of Russia proceeds from the prevention of the spread of the geopolitical influence of the Western world in the region and completely excludes the organizational inclusion in NATO of any of its international actors (Georgia, Armenia or Azerbaijan). This priority of the Russian strategy is enduring, regardless of its social formation and state system. To realize this priority, Russia is ready to take the most radical steps, up to armed confrontation not only at the regional, but also at the international level.      
With all this, Russia will avoid the aggravation of the situation in the Caucasus as much as possible and until the last moment adhere to the policy of “soft power” using hybrid means and forms of influence. The transition to direct military intervention will occur only after the exhaustion of these resources.      

Geopolitics of the Black Sea and Caspian regions
The uniqueness of the geopolitical position of the Caucasus is determined not only by its location at the intersection of key Eurasian centers of power and directions of civilizational influence, but also by the peculiarity of the adjacent sea and land communications, which open up access to the region from the most distant directions.
A decisive role in this is played by marine communications connecting the Caucasus through the Black and Caspian Seas with the whole world.[2] .
The factor of geopolitical diversity is greatly enhanced by the geographical presence in the basins of these seas of the most diverse states in terms of their national-cultural structure and foreign policy orientation.
Thus, Caucasus  is not only a border zone of several civilizations, but also a buffer zone between them, due to objective historical factors. The geopolitics of the Black Sea and Caspian basins is a direct reflection of this reality.
The Black Sea region is a zone of intersection of interests of several centers of power at once: Russia, Turkey and Europe. More broadly, the Black Sea is of interest to China and India (transport and economic factor). At the same time, geopolitical forces historically present in the basin are in permanent rivalry for spheres of influence on a European, Eurasian, and global scale. This rivalry regularly develops into a military confrontation between them at the regional and global levels.
The Caspian Sea is a zone of intersection of interests of several civilization centers at once: Russian, Persian, Turkic, Chinese, Indian. In confessional terms, the Caspian region is even more complex than the Black Sea region, in which there are only Christian and Islamic factors. The Caspian region is complemented by two main branches of Islam: Sunni and Shiite, as well as Confucian and Buddhist confessional factors. An extremely important influence on the balance of power in the Caspian region is provided by the extraction and transportation of hydrocarbons [3]
The geostrategic interconnectedness of these two regions is an enduring permanent historical factor, the significance and vector of influence of which can vary depending on the conditions of a particular historical era, but which always retains its influence.
Thus, the geopolitics of the Black Sea and Caspian regions are determined by the following circumstances:
Location at the intersection of civilizations      
Channel for projecting the interests of world power centers on the main regions of Eurasia      
Extraction and transportation of energy resources      

Proceeding from this, the status of the Caucasus as a historically determined buffer zone between civilizations and the permanent irreconcilable rivalry of global centers of power for influence both on the region itself and for the advantages received by the dominant force outside it becomes obvious .
The place and role of Georgia in the Caucasian geopolitical alignment is determined by its access to the Black Sea, the presence of a common border with Russia and Turkey, and proximity to the Caspian Sea. At the same time, Georgia, as a NATO partner, is of interest to him as the shortest route from Europe to Asia, opening up the shortest access to the fossil mineral resources of Central Asia. Thanks to Georgia, NATO can secure a solid footing in the Black Sea, and the United States can project strength into the Middle East. At the same time, Turkey does not always follow in the wake of American foreign policy, which further increases the importance of Georgia in the system of strategic interests of the USA[4] . This is confirmed by the new three-year framework agreement in the field of defense and security between the United States and Georgia, signed in Washington on November 21, 2019.[5]
Georgia today: opportunities and reality
Modern Georgia is significantly different from what it was in the 90s of the twentieth century. At present, the collapse of the Georgian economy that has come about after the collapse of the USSR due to the destruction of common economic ties and the complete incompetence of the Shevardnadze regime in public administration has been overcome to a certain extent. 
The main segments of the structure of the modern Georgian economy are:
- Energy,
- Agriculture
- Tourism
- Logistics (transport communications)
- Financial sector
Georgia's gross national product is growing every year and in 2018 amounted to $ 42.6 billion[6] . However, this indicator is not sufficient to ensure the interests of Georgia in the international arena through economic influence.
In Georgia, the West European political model of the presidential republic has been formed, which, despite periodic upheavals, functions within the framework of democratic norms and principles.
The Georgian armed forces are in the process of systematic qualitative and quantitative growth. They are greatly supported in participating in international military exercises conducted both in Georgia and abroad. A similar role is played by participation in international peacekeeping missions. Significant structural reforms have been carried out in the Georgian Armed Forces over the past decade, as a result of which they have been transferred to NATO organizational standards. However, the Georgian army remains the smallest in the Caucasus compared with the armies of Armenia and Azerbaijan.
The biggest problem is the role and place of Georgia in the geopolitical alignment of forces in the Caucasus region. The position of Georgia in this regard is extremely contradictory. Situated in a relatively small geographical area, limited by mountain ranges from the north and south, from the west by the Black Sea, and from the east by the Caspian, Georgia is an extremely important geopolitical bridgehead for expanding influence in all directions. Therefore, the confrontation for influence on it is not limited to the interests of regional powers and is in the nature of a permanent struggle at the global level .
West-oriented Georgia faces many obstacles. Some of these factors are critical, which Georgia is not able to overcome with the geopolitical resources at its disposal. Moreover, even from its Western partners, considerable efforts and time are required to achieve the desired results in supporting the European orientation of Georgia.
These factors include:
Participation in global projects, primarily membership in the European Community and the course towards NATO membership [7] . An objective reality is the fact that for Russia, the membership of Georgia and Ukraine in NATO is the red line, after which all diplomatic and political conventions end and the full-scale use of military potential begins.
Georgia’s participation in global stability projects: in peacekeeping operations in Kosovo, Iraq, Afghanistan, and Africa. This activity is seen by Russia as a military-political support for the camp of its geopolitical rivals.      
participation in NATO military activity, as a result of which Georgia, even without formal membership in this alliance, is involved in its main activities: military exercises, peacekeeping operations, logistic communications, information field, structural reform of the Armed Forces. In the Russian political elite, such activity is perceived as a direct participation in the implementation of NATO plans and the creation of an immediate threat to Russia [8] . In this regard, for the leadership of Russia, questions of the formal membership of Georgia in NATO no longer play a significant role. It proceeds from the existing fact of Georgia’s participation in NATO activities.
Former autonomies represented by Abkhazia and South Ossetia, which are de facto uncontrolled regions, which directly contradicts one of the main conditions for NATO membership - the territorial integrity of the candidate state. At the same time, Russian military bases are located on the territories of both autonomies, which, if Georgia joins the North Atlantic Alliance, directly implies the exceptional proximity of the opposing forces and creates a high probability of a direct military conflict even in peacetime. At the same time, Russia has a whole range of economic, political, diplomatic and informational opportunities that enable it to manage processes in the Caucasus in its own interests. The August war of 2008 showed that Russia is ready to go to a direct military confrontation to realize its interests.      
Centers of potential destabilization in the southern regions of Georgia - Adjara and Lower Kartli. Adjara has a high percentage of Georgian population with Islamic faith. With the involvement of appropriate political technologies, this factor can turn into a serious destabilizing force. The compact majority of the population in Lower Kartli are ethnic Azerbaijanis and Armenians, which, if appropriate forces and means are involved , makes them sleeping centers of destabilization [9] . At the same time, even the economic upsurge of these regions cannot guarantee stability if aggravation of interethnic or confessional contradictions occurs.[10] . It should be borne in mind that the region is directly adjacent to the borders of Azerbaijan and Armenia, which leads to:
      • at a high rate of development of possible destructive processes;
      • m maximum material and informational support of the destructive forces intensified in these regions;
      • The immediate danger of the conflict being transferred to the territory of neighboring countries with the prospect of further escalation at the interstate level and its development into a full-scale war.
Economic dependence on the Russian market. The most vulnerable sectors are winemaking and the tourism industry.      
Energy dependence on Russia, especially in the field of electric power , petroleum and natural gas;      
In Part B of global information, transport and energy projects  [11] . In this regard, the most vulnerable:
  • sea ​​communications of the Black Sea basin, which are in direct reach of Russian strike weapons, including the Bosporus and Dardanelles;
  • railway and automobile highways that connect the Black Sea with the Caspian Sea;
  • the Baku-Ceyhan oil pipeline, which plays a significant role in the global turnover of hydrocarbon energy raw materials;
The threat and Islamic slam extremism, which can develop in Georgia in two main directions:      
  • in the outbreak of global extremist forces operating in the Middle East. The greatest danger in this regard is ISIS;
  • The processes of radicalization taking place in the North Caucasus, directly adjacent to the border of Georgia. It should be noted that the Russian authorities have been fighting extremism in this region for more than a quarter of a century, but the situation is still far from complete stability.[12]
Based on the geopolitical situation and military capabilities of Georgia, the most acceptable strategy for maintaining its sovereignty is a strategy of total defense, in which all its resources will be involved. However, in the event of large-scale aggression of Georgia, the assistance of its Western partners will be required. This applies primarily to its strategic partners in NATO. It is necessary to take into account that Russia’s involvement in the conflict with Georgia will not only not stop, but also stimulate even more active actions, up to a global escalation with irreparable consequences.
Thus, the European community and NATO should have a clear view of the Georgian dilemma - are they ready for a full-scale war with Russia over Georgia. Any option for the development of the situation in this scenario is fraught with catastrophic consequences. The historical experience of the war with Russia unequivocally indicates that even with the most incredible losses, Russia retains viability and the will to resist, which makes further struggle against it futile.
Consequently, there is no alternative to peaceful process management. Realism and a balanced approach are the only ones acceptable in the coming decade to prevent a confrontation with Russia. Strategy in relations with Russia is necessary to be extremely realistic, simple and flexible, which will:
proceed from the fact of the permanent influence of Russia in the Caucasus as a global force      
will be focused on quick and deep changes in the situation;      
will have ample space for political maneuver;      
will provide continuous political dialogue ;      
widely uses all available political, economic, scientific and cultural resources in relations with Russia.      

Russia as a global power
Russia as a Eurasian power began to form in the 16th century through the efforts of Ivan the Terrible. The movement to the north, west, east and south has become the systemic priority of Russian foreign policy. This process is indefinite and remains the imperishable imperative of Russian geopolitics, regardless of its social structure and historical era.
Having established itself as a Eurasian force in the 16th century, Russia became a full-fledged participant in the world historical process, often exerting a decisive influence on it. The influence of Russia on history has become especially powerful since the 18th century, with access to the Baltic Sea and the formation of a clear and firm vector of its European policy.
Over the past century, Russia has experienced many ups and downs, but has steadily emerged from all internal and external shocks even more geopolitically strengthened.
This led to the statement of Russia:
- to the north - along the entire coast of the North Ice of the total ocean;
- in the western direction - in the Western Russian lands, in the Baltic States and Finland with access to the Baltic Sea and international sea communications;
- in the eastern direction - in the Urals, in Siberia, in the Far East with access to the Pacific Ocean;
- in the southeast direction - in Central Asia with access to India and China;
- to the south - in the Caucasus, on the Black and Caspian Seas with access to the Mediterranean and the Middle East
The 20th century turned out to be the most difficult in Russian history, when in a relatively short period by historical standards - for seven decades, Russia went through two great geopolitical shocks at once: the collapse of the Russian monarchy in 1917 and the collapse of the USSR in 1991. The scale of these destructive processes was determined both by the size of Russia itself and by the nature of the destructive social and political forces brought to life. The gigantic human, territorial and material losses suffered by Russia during these cataclysms could not undermine the biological strength of the Russian people and their state and political potential.
In this case, special attention should be paid to the processes taking place in Russia in the modern period. As a result of the collapse of the USSR, Russia was thrown back into the past at the level of Muscovite Russia in the first half of the 17th century, and the outbreak of war in Chechnya directly led to its further disintegration. However, instead of continuing centrifugal processes, Russia again began to consolidate and restore its geopolitical power.
At the moment, Russia has already returned to the international arena as a full-fledged player and is participating in all global political, economic, transport and information processes.
Russia is systematically restoring its position in traditional spheres of influence. The absolute priority is the post-Soviet space, which Russia sees as the sphere of its vital interests. An analysis of Russia's foreign policy in the "near abroad" clearly indicates that to achieve its goal, it is ready to use the widest range of means from "soft power" to military influence. At the same time, military means are considered by the Russian leadership as the last argument, when all the peaceful means of achieving the goal have been exhausted. This is precisely the essence of modern Russian hybrid strategy: maximum flexibility and a variety of means and forms of influence on processes in order to create favorable internal and external conditions to achieve the goal.
It should be borne in mind that Russia’s reversal from the fall to the restoration of geopolitical power occurred in extremely unfavorable conditions for it as an internal systemic crisis and a loss of foreign policy positions. This clearly indicates the preservation by Russia of a powerful potential for vitality and resistance to the most radical shocks, up to a change in the social formation.
Of particular note is the widespread modernization of the armed forces, which aims to ensure the Russian army and dominance in space, atmosphere, lithosphere, hydrosphere and cyber sphere. This strategic line is being drawn by Russia in the following areas:
- structural updating of the Armed forces, including military districts, the number, composition and deployment of formations and units, command and control processes, the number of personnel and the share of professional sergeant personnel, the quantity and quality of new weapons and military equipment;
- modernization and development of traditional means of aerospace, ground, surface and underwater destruction, combat and logistic support;
- development and implementation of the latest and promising weapons of destruction, including those that are based on new physical principles;
- modularity, versatility and interchangeability of combat systems, allowing them to be placed on aerospace, ground, surface and underwater vehicles, reduce the cost of their production and release them in bulk
- regular military exercises, including those of a strategic nature, as close as possible to combat conditions and oriented towards armed confrontation in several strategic directions at once;
- the wide involvement of their strategic partners in the CSTO and SCO in military cooperation: military maneuvers, development and supply of the latest combat systems;
- direct participation in local conflicts in order to maintain their geopolitical positions and gain modern combat experience;
In this regard, we consider it necessary to conduct a brief review of modern combat systems that have already passed state tests, and some have been tested in combat conditions. These systems are already supplied to the Russian army and navy:
Caliber cruise missiles deployed on air, ground, surface and underwater carriers, with a range of up to 2500 - 3500 km [13]
Hypersonic rockets "Zircon", "Dagger" and "Vanguard" [14] capable of striking the entire operational-tactical and strategic depth of the enemy
A lot of fifth-generation target fighter Su-57 [15] operating as part of a combat network along with aerospace, ground, surface and underwater drones;
Autonomous underwater strike complex "Poseidon" [16]
Shock laser complex "Peresvet" [17] , designed to perform the functions of air defense and missile defense both in the atmosphere and in outer space
Air defense systems S-400 and S-500 [18]
Systems for the early detection of aerospace targets, including the over-the-horizon Container radar capable of detecting stealth aircraft over 3,000 kilometers [19] . The radar is capable of detecting and classifying targets according to the type of aircraft: fighters, bombers, cruise, ballistic and hypersonic missiles.
Burevestnik cruise missile with nuclear power plant and unlimited range [20]
Intercontinental ballistic missiles "Sarmat" [21] with a range of 18,000 km and more than 10 warheads and Yars[22] with a range of 12,000 km and 6 warheads
Borey-class submarines with Bulava ICBMs on board [23]
These weapon systems are revolutionary in nature due to their speed, range, accuracy and striking power. At the same time, Russia is developing new, even more powerful combat systems that will ensure its effective dominance in future wars.
All this determines the scale of Russian military influence at the regional and global levels and requires the most careful data analysis and caution in building relations with Russia. A true fact is the restoration of Russia's military power and its readiness for a full-scale war for its national interests with any strategic adversary.
The most important condition for developing a policy towards Russia is the recognition of the fact that Russia is not just a force to be reckoned with, but also an unpredictable one. Winston Churchill admitted this fact at one time[24] . We must admit that nothing has changed since then.
Turkey as a regional power
For Georgia, relations with Turkey are very important , in coordination with which Russia will pursue its entire southern policy. This was clearly confirmed by the example of Syria. The historical rivalry of the two countries in the Caucasus and the Black Sea is currently giving way to partnership based on a lot of coordination of geopolitical priorities. Turkey’s independent independent foreign policy at the present stage is uniquely oriented towards the further consolidation of its position as one of the leading powers of the Islamic world and a decisive factor at the intersection of the geopolitical interests of Europe and Asia.
The millennial presence of Turkey in the geopolitical space of the East has had and is having a permanent impact on the history of Georgia. The Caucasus has always been considered as one of the key areas of Turkish foreign policy, since dominance in the Caucasus ensured dominance in the Black Sea and protected the north of Turkey from the influence of other geopolitical forces in the region: Russia and Iran.
At the same time, dominance in the Caucasus ensured the position of Turkey in the entire southern Black Sea region and gave wide scope for movement to Europe.
Based on the historically determined buffer role of the Caucasus, confrontation over its possession has always been the essence of regional politics. The rivalry between Russia and Turkey in the Caucasus from the second half of the 16th century turned into a military confrontation and continued for all subsequent centuries, up to and including the First World War. The high probability of Turkey becoming involved in the war against the USSR remained in the Second World War, a feature depending on the outcome of the Battle of Stalingrad. During the Cold War, it was precisely the confrontation with the USSR that largely determined Turkey’s membership in NATO.
However, after the collapse of the USSR, there was a tendency toward rapprochement between the two countries on a number of issues of mutual interest. It should be noted that this movement towards building a new format of relations was bilateral in the 90s of the twentieth century[25] .
The process of mutual rapprochement was further facilitated by the traditionally independent character of Turkish politics, despite the orientation towards Western values ​​both in foreign policy issues and in the socio-legal model[26] .
The Russian leadership skillfully used this desire of the Turkish side to form a solid basis for long-term stable relations with Turkey with the prospect of their development into a strategic partnership. At the same time, both sides were mutually interested in resolving even the most serious disagreements, including the incident with the downed Russian military aircraft in northern Syria in 2015[27] .
And the result of this was close cooperation in a wide range of issues, including economics, energy, foreign policy, scientific, technical, information and military spheres. Trade turnover between Russia and Turkey is steadily increasing and in 2018 exceeded $ 25 billion[28] . At the same time, both countries openly declare their desire to increase annual trade turnover to $ 100 billion.[29] .
The most serious consequences for regional security are cooperation between Russia and Turkey in the military sphere. Turkey’s supply of the latest Russian S-400 air defense systems is a clear evidence of the emerging close partnership between the two countries in the military-technical sphere, which will inevitably affect the geopolitical balance in the region. The capabilities of the S-400 complex, as well as the issues of supplying other advanced combat systems, in particular the fifth-generation Su-57 fighter, are considered direct steps to transfer military cooperation between Russia and Turkey to the level of strategic partnership.
The result of such a close rapprochement between the two countries will inevitably be their decisive influence in the Black Sea region and the Caucasus. Given the independent nature of Turkey’s membership in NATO and the readiness of its leadership to pursue an independent course within the framework of the overall strategy of this bloc, it should be expected that it will adhere to this line in the Caucasus as well. In this regard, Turkey will always give preference to its national interests instead of bloc interests.
Thus, Georgia, focused on the EU and NATO , is between a rock and a hard place. At the same time, pressure on it is of an ever increasing nature from both the Russian side and the Turkish side. This applies to all spheres of state and social life: economics, finance, energy, real estate, transport infrastructure and information space.
Probability and possible scenarios of the Russian-Georgian conflict
Background to the Russian-Georgian conflict.
Relations between Russia and Georgia at the present stage were largely formed at the turn of the 80-90s of the 20th century, when the process of destruction of the USSR began and centrifugal tendencies in the Union republics were clearly identified. Demonstrations against the Soviet social system and the communist party- political system of state power took place almost everywhere, but in Georgia they took on a completely open and extremely sharp character in the form of massive demonstrations of disobedience to union power institutions. Of particular note is the unity shown at that time of all social strata of Georgian society in a negative attitude to the existing state system and the desire to secede from the USSR. The central government, unable to cope with its own initiated processes of “publicity ” and “democracy”, reacted to such actions extremely painfully and ineptly. There was no dialogue between Moscow and the national republics, it all came down to empty talk and prohibitive measures. This state of affairs was explained by the political unprofessionalism of the top leadership of the USSR, which turned out to be incapable of modernizing the existing public-state system in accordance with the requirements of the time and transferring the country to a dynamic path of development while maintaining the foundations of the existing system. The lack of political will and basic knowledge in the field of politics and the social sciences predetermined the complete disintegration of Soviet society in the early 90s.
Georgia in the conditions of growing chaos with its open demands for independence caused particular irritation of the Gorbachev regime, which resulted in an open suppression of the antigovernmental demonstration in Tbilisi on April 9, 1989 with massive casualties and curfews.
In the future, the confrontation between the Gorbachev government and the Georgian society only grew, spreading to two regions within Georgia, which had a separate legal status of autonomy in its composition - Abkhazia and South Ossetia. There is no doubt that the conflict between the population of these regions with the Georgian population is artificial and was purposefully unleashed by the Gorbachev regime to destabilize the situation in the republic on the eve of the destruction of the USSR. There were no internal contradictions for the growth of tension and, especially, for the outbreak of hostilities in these autonomies .
The situation was aggravated by the internal political crisis in the form of confrontation between various parties and movements, which were unable to reach a compromise on the redistribution of power and the post-Soviet development path of Georgia. At the same time, the sensible part of the Georgian scientific and cultural intelligentsia, which called for cautious steps in the context of increasing disintegration and the development of a balanced program for the construction of a new state, was pushed out of the stage for political life. The processes began to be determined by parties and movements, the composition and leadership of which had neither political experience, nor fundamental legal and political knowledge, nor civic responsibility. This led to a complete disorientation of Georgian society and a sharp undermining of internal stability.
As a result, at the time of the destruction of the USSR in August 1991, Georgia approached in a state close to a social explosion. What happened in the form of a coup in December 1991 - January 1992. Given the complete collapse of decades of social and economic ties, this coup was the final chord of the collapse of the social structure of Georgia, which plunged it into complete chaos.
The situation in Georgia in the early 90s was directly determined by the characteristic features of the transition period when the social formation changed. In fact, the system of social reproduction and unified self-government was destroyed. Many of the necessary attributes of the state system were either formal in nature (central and regional authorities, the legal system), or were absent altogether. The result of this was rampant crime, the destruction of the foundations of the economy and social security, the collapse of the national currency and a catastrophic decline in the standard of living of the population. This was complemented by the uncertain legal status of the new regime led by Shevardnadze, who seized power through a coup and expelled the first legally elected president of Georgia, Gamsakhurdia.
In such circumstances, the primary task of the new government was to solve urgent socio-economic problems and build a new independent state using the experience and support of Western partners. It was necessary to maintain maximum caution in relations with Russia, in which the political elite had already developed an extremely negative perception of the processes in Georgia and a willingness to react to them in the most severe way. At the same time, its support for the Abkhaz and Ossetian autonomies was completely open, including the military component.
However, the Shevardnadze government did not follow the path of dialogue with the autonomies, did not use all the political resources at its disposal to maintain stability within Georgia. This led to the start of hostilities in Abkhazia in August 1992, which immediately took the form of a confrontation between the armed units of the National Guard of Georgia and military mercenaries from the North Caucasus and the territory of the entire former USSR. These resources were immediately taken under control by the Yeltsin regime that came to power and managed until the end of the war in September 1992. The result of this local conflict was the death of tens of thousands of civilians, the expulsion from Abkhazia of more than three hundred thousand ethnic Georgians and the actual withdrawal of the region from the jurisdiction of the Georgian state.
Similar processes took place in South Ossetia, albeit on a smaller scale. The most important feature of the conflict in South Ossetia was the preservation on the territory of autonomy of approximately 50 thousandth Georgian population until the August 2008 war.
Thus , after the collapse of the USSR, Georgia suffered the largest demographic, socio-economic and territorial losses among all the former Soviet republics, which determined the extremely difficult way of forming a new statehood in the subsequent period. These losses will affect the history of Georgia throughout the 21st century. The most difficult circumstance was not just the lack of balanced relations with Russia, but actually an indirect military confrontation with it during the war in Abkhazia in 1992-1993 . Given Russia's influence in the Caucasus as a whole, the prospects for a settlement in autonomous de facto autonomies directly depended on its position. Against the background of the negative attitude of the Russian political elite and the results of the hostilities of 1992-1993, the position of Russia in relation to it was appropriate, which led to the freezing of the Abkhaz and Ossetian conflicts for an indefinite period.
At the same time, the Georgian political elite lacked awareness of the scale of the national catastrophe and the loss of the former autonomies was seen as a temporary and reversible factor. To a large extent, this led to insufficient attention and efficiency of the then leadership of Georgia to solve the problem, including and with the engagement of the international community. A whole decade was lost, during which a new generation grew up, perceiving the existing status quo as this reality initially.
The change of political power in Georgia in November 2003 led to significant changes in the country's domestic and foreign policy, but in relations with Russia it only aggravated the situation. The new government immediately proclaimed a pro-Western course and took the path of further confrontation with Russia. There was still no understanding that the pro-Western course does not exclude balanced relations with the northern neighbor. To this was added the personal authoritarian features of the new leadership of Georgia, which led to the formation of an even tougher regime of personal power and virtually eliminated the development of alternative plans for domestic and foreign policy, as well as free discussion of ways for the further development of the country.
The course towards the restoration of the territorial integrity of Georgia was proclaimed one of the strategic priorities of the new government. However, this course was carried out not taking into account the position of Russia, but directly contrary to it. There was a clear underestimation of Russia's military resources and the mood of its military-political elite.
All this happened against the backdrop of the ever growing military and economic potential of Russia and the beginning of an active foreign policy to return to traditional spheres of influence both on the territory of the former USSR and on a global scale. The presence of such a powerful neighbor, with whom relations in the post-Soviet era were extremely tense, clearly demanded maximum caution from the Georgian leadership both in political rhetoric and in practical steps. The support of Western partners should have been used taking into account their interests, and not for reckless steps that could lead to a large-scale military-political crisis.
Such an unreasonable foreign policy directly pushed the situation towards an even greater confrontation, which, in turn, would certainly be used by Russia to further advance its strategic interests in the Caucasus. This is exactly what happened in August 2008 , when the outbreak of military conflict in South Ossetia from the very beginning went beyond confrontation with the autonomy authorities and grew into military operations with the Russian army.
The results of the August war further aggravated the geopolitical catastrophe of Georgia at the beginning of the 1990s. After the cessation of hostilities, Russia officially recognized the independence of the breakaway autonomies from Georgia as independent states and began to build relations with them already completely ignoring the position of Georgia. In a short period of time, powerful military bases were created in both autonomies, thanks to which Russia can manage processes not only in the Caucasus, but also extend its influence to the Middle East and the Mediterranean. As a result of the violation of territorial integrity, the process of Georgia’s membership in NATO was significantly inhibited. The new military-political defeat had an extremely negative impact on public sentiment in Georgia, which negatively affected its internal stability.
The sluggish conflict in the former autonomy on the territory of Georgia took on the character of a constant existential threat, capable of erupting at any moment in a new, even larger-scale war with even more serious consequences. This constant balancing on the brink of a new war is an integral part of the geopolitical reality in the Caucasus after August 2008. The danger of this situation is further aggravated by the unpredictability of the causes of a new conflict, which may arise generally outside the Caucasus, and Russia interpreted as an occasion for the resumption of hostilities.
Possible conflict scenarios
At present, Russia is not interested in the growth of military-political tension in the Caucasus and will in every possible way avoid military escalation in force,
- the priority of the long-term strategy of “ soft power” to restore its influence in the post-Soviet space;
- the desire to avoid instability on its southern borders;
At the same time, Russia's geopolitical positions in the Caucasus, in the Black Sea and Caspian regions have been sufficiently strengthened as a result:
- gaining a strong position in the region after the five-day war in August 2008.
- strong partnerships with Turkey;
- Allied relations with Armenia and Azerbaijan;
- the return of the Crimea;
- recognition of the independence of Abkhazia and South Ossetia.
All this makes it unnecessary for the Russian leadership to pursue an open force policy both in relation to Georgia and the Caucasus as a whole.
Nevertheless, in the coming decade, the likelihood of a new military conflict between Russia and Georgia should be considered quite high. It should be assumed that Russia considers the Caucasus not only as a zone of its enduring vital interests, but also as one of the most vulnerable areas. This assessment of the role and place of the region in the geostrategic alignment of forces is further strengthened against the background of the course and results of the civil war in Chechnya, which not only questioned Russia's position in the Caucasus, but also directly threatened a chain reaction of its collapse. In order to maintain and strengthen its position in the Caucasus, Russia is ready to take the most decisive measures, right up to a direct military confrontation with NATO. This is due to the perception of the Caucasus in the minds of the Russian political elite as the last frontier of defense, and in fact - as a front-line region. Based on the military doctrine of Russia, which provides for the use of nuclear weapons, as well as the uncompromising attitude of the Russian mentality, which is ready to take the most extreme measures in a war, it is necessary to clearly understand that any military clash between Russia and NATO in the Caucasus, as in a buffer zone, can become a starting point for a full-fledged global nuclear conflict.
The high probability of the resumption of the military conflict between Georgia and Russia is determined by a whole complex of objective and subjective factors that will remain in force in the foreseeable future.
Objective factors:
- Permanent geopolitical confrontation in the Caucasus of global players;
- Western foreign policy orientation of Georgia with the specifically expressed goal of NATO membership[30] ;
- lack of diplomatic relations between Russia and Georgia;
- Unambiguous distancing of Georgia from Russia's geopolitical priorities in the region[31] ;
- The frozen and uncertain international status of the former autonomies: Abkhazia and South Ossetia;
- The incompleteness of the peaceful settlement of the August war of 2008 in the framework of international law.
Subjective factors:
- the readiness of the Russian political elite to take the most decisive steps in safeguarding their interests in the Caucasus, including military action;
- Domestic political instability of Georgia;
- Clash of global players in other regions of the world with resonance projection in the Caucasus
Thus, in the Caucasus as a whole and in Georgia in particular, there is an extremely unstable prospect for the development of the military-political situation, due to the strong influence of both risk factors and constraining factors. The continued persistence of such uncertainty is fraught with a serious potential for destabilization.
Based on the current stalemate, forecasting possible scenarios of a new escalation of tension is an extremely difficult task. However, the identification of even general directions of the possible development of the process is necessary for the development of the main set of measures to prevent negative trends. At the same time, a multilateral understanding of possible changes makes it possible to be prepared for various options for the development of the situation and the implementation of preventive de-escalation measures.
The first scenario (as the most likely) is the aggravation of the situation on the borders of the former autonomies with further armed escalation. Given Russia's military presence in both autonomies, it will be practically impossible to avoid the involvement of Russian troops in a military conflict already at the initial stage of the crisis, which will immediately develop into a new full-scale war. The difference from the August 2008 war will be that for Russia there will be no restraining motives and the hostilities will spread throughout Georgia. The intervention of the international community will not be a decisive factor in the cessation of hostilities, and any attempt of NATO military assistance to Georgia (logistics, intelligence, military advisers) will be immediately regarded by Russia as the beginning of a military conflict with the West. When modeling the escalation , one should proceed from the real prospect of a military clash between Russia and NATO, which will go beyond the Caucasus and spread, at least, to Europe, the Mediterranean and the North Atlantic. In itself, this will already mean a global confrontation that will draw the rest of the world into itself.
The second scenario is an aggravation of relations between Georgia and Russia. This scenario has very serious prerequisites for a rapid and irreversible escalation due to three critical factors:
- lack of diplomatic relations between Georgia and Russia, which significantly slows down and reduces the level of interaction in emergency situations. The time factor is critical, but under the circumstances, this resource will be impossible to realize;
- the total divergence of foreign policy interests and priorities, initially excluding any compromise between the parties in both peaceful and military form;
- unresolved in the framework of international law, the military conflict of August 2008.
Each of these factors, even taken separately, is critical and can lead to extremely dangerous developments both on a regional and international scale. However, one should proceed from the high probability of the simultaneous activation of all three factors due to a combination of objective and subjective processes in world politics.
The third scenario is an aggravation of relations between Georgia and its regional neighbors - Armenia and Azerbaijan. Confrontation may develop on a territorial issue and / or on the basis of an interethnic conflict in the internal enclaves of Georgia populated by ethnic Armenians and Azerbaijanis. Given the presence of Russian troops in Armenia, as well as the small size of the Caucasus region as a whole, the likelihood of their involvement in military escalation is high. As a result, the conflict may already take on a multilateral character at the initial stage, and NATO’s attempts to provide assistance to Georgia will lead to the consequences already considered in the first scenario.
The fourth scenario is in the nutritious political crisis in Georgia, with the destabilization of the general situation in the country and the spread of tension throughout the region. The internal chaos in Georgia, modeled on the 90s. inevitably lead to the spread of violence in the country, the violation of the stability of its state borders and the spread of tension in the former autonomy. The absence of firm state control over the processes in society and the destruction of the law enforcement system will open the way to the appearance of all kinds of paramilitary and paramilitary formations controlled by criminal and marginal elements. The motivation of such formations is always limited to issues of personal enrichment and local influence. Moreover, the clash of interests between them always assumes the character of an exclusively Auger confrontation and readiness to commit any crimes. In such conditions, the statehood of Georgia, as a legal and political institution, will be extremely weakened, and its foreign policy steps, with regard to Russia (including provocative ones ) will be in the hands of random and irresponsible people.  
The fifth scenario is a clash of the global interests of Russia and NATO in the international arena with the projection of confrontation in the Caucasus region. Given Russia's strengthened position in Syria, which gives it the opportunity to gain a foothold in the Middle East, any undesirable development of events in this region will cause an immediate reaction in the Caucasus, as the last line of defense that runs directly along its southern border
It should be borne in mind that in the event of a resumption of the conflict, it will be characterized by a whole range of factors arising from the destructive power of modern weapons, a small theater of operations, a high population density and geopolitical significance of Georgia in the regional balance of forces. Due to this, a new conflict will be characterized by:
- transience;
- massing forces and means in the main areas;
- the exceptional fierce confrontation and heavy losses among the civilian population;
- full military- political dominance and change of political regime.
It can be unequivocally stated that in the event of a new military conflict with Russia, Georgia will suffer such strategic losses in the population, economy and state-legal sphere that would call into question its statehood and sovereignty.
Conclusion
The reformatting of the Eurasian geopolitical space , which began at the turn of the 80-90s of the XX century, continues to this day. It can be unequivocally stated that the tectonic geopolitical shifts that began in this period will affect the course of the historical process throughout the coming millennium.
The scope, depth and speed of international processes is even more growing in the face of exceptional achievements in scientific and technological progress, which results in a fundamental change in the content, structure and directions of transport and information flows. The consequence of this is the unprecedented rapprochement of nations and states on a global scale in human history, the interpenetration of cultures and habitats. Global demographic processes lead to the redrawing of the demographic map of the planet and the formation of new communities in the previously traditionally inaccessible spheres of their habitat.
Under these conditions, it is difficult for even the major powers to maintain internal stability and identity, which will push them to the most radical steps in the implementation of their national interests.
This is most clearly expressed in the foreign policy of Russia, which is clearly aimed at restoring its geopolitical power. Under these conditions, the issue of relations with Russia is of fundamental importance for Georgia and is an important condition for its future development.
The inconsistency of the geopolitical situation in the Caucasus, the multi-vector nature of the current balance of forces and the general tension that developed in the region in the post-Soviet period on the basis of interethnic military conflicts make it possible to resume them in several directions at once. At the same time, a military clash with Russia in the early 90s of the XX century and in August 2008 is a fact for Georgia. Both conflicts led to extremely grave consequences for Georgia, and the potential for a new escalation still persists. Such a development of events, if the western partners of Georgia intervene, will be fraught with general destabilization not only on a regional, but also on a global scale.
Thereby, despite the highest possibility of a new military conflict in the coming decade, the peace process there is no alternative. Only through the peace process can military confrontation and global destabilization be avoided.

[1] Aris, Stephen, Orttung Robert, ed., Russian Relations with South Caucasus. Caucasus Analytical Digest, 22 March 2015, No. 109, pp. 2-14
[2] The Geostrategic Importance of the Black Sea Region: A Brief History https://www.csis.org/analysis/geostrategic-importance-black-sea-region-brief-history
[3] Gawdat Bahgat Pipeline Diplomacy: The Geopolitics of the Caspian Sea Region
Oxford University Press International Studies Perspectives Vol. 3, No. 3 (August 2002), pp. 310-327
[4] Asmus, Ronald. D., ed., Next Steps in Forging a Euro Atlantic Strategy for the Wider Black Sea (Washington, DC: German Marshall Fund, 2006).
[5] Georgia and US sign framework deal on security cooperation  https://www.agenda.ge/en/news/2019/3181
[7] Kornely Kakachia, Stepfan Meister, Benjamin Fricke. Geopolitics and Security: A New Strategy for South Caucasus. Georgian Institute of Politics, The Konrad-Adenauer-Stiftung (KAS), The German Council on Foreign Relations (DGAP), 2018 pp. 101-128
[8] Stephen Lendman Ukraine and Georgia Joining NATO Crosses an Unacceptable Red Line for Russia. Global Research, November 1, 2018 https://www.globalresearch.ca/ukraine-georgia-joining-nato-crosses-unacceptable-red-line-russia/5658663?utm_campaign=magnet&utm_source=article_page&utm_medium=related_articles
[9] Olga Oliker, Thomas S. Szayna Faultlines of Conflict in Central Asia and the South Caucasus: Implications for the US Army. RAND Corporation, 1993. p. 152 
[10] Ilgam Abbasov, Hulya Delihuseyinoglu, Mariam Pipia, Sergey Rumyansev, Emil Sanamyan . Ethnic Groups and Conflicts in the South Caucasus and Turkey The Caucasus Edition - Journal of Conflict Transformation, 2016, pp. 8-13
[11] Alexandra K uimova , Siemon T. W ezeman G eorgia and B lack S ea S ecurity SIPRI Background Paper December 2018 , pp. 2-7
[12] Colin P. Clarke Jihadist Violence in the Caucasus: Russia Between Counterterrorism and Counterinsurgency. RAND Corporation, 2017. pp. 3-9
[13] Game changer: Russian sub-launched cruise missiles bring strategic effect. Jane's Information Group, 2017 https://www.janes.com/images/assets/147/70147/Game_changer_Russian_sub-launched_cruise_missiles_bring_strategic_effect_edit.pdf
[14] Russian New Avangard Hypersonic Missile System To Enter Service By 2019
We Now Know How Russia's New Avangard Hypersonic Boost-Glide Weapon Will Launch
[19] 29B6 Konteyner Over The Horizon Radar (OTHR) https: // w ww.globalsecurity.org/wmd/world/russia/konteyner.htm
[23] SSBN Borei Class Nuclear-Powered Submarines https://www.naval-technology.com/projects/borei-class/
[24] I cannot forecast to you the action of Russia. It is a riddle wrapped in a mystery inside an enigma: but perhaps there is a key. That key is Russian national interest ” https://ww2memories.wordpress.com/2011/09/24/churchills-ww2-speech-to-the-nation-october-1939/ 
[25] Mohamad Arafat, Luqman Mahmood Alnuaimu. The Turkish-Russian Relations in the Era of AKP. Afyon Kocate pe Üniversitesi, İİBF Dergisi (C.XIII, S II, 2011), pp. 105-107
[26] Pavel K. Baev, Kemal Kirişci An ambiguous partnership: The serpentine trajectory of Turkish-Russian relations in the era of Erdoğan and Putin. The Center on the United States and Europe at Brookings - turkey project policy paper, Number 13. September 2017. pp. 2-7
[27] Hasan Selim Ozertem. Turkey and Russia: a Fragile Friendship. Turkish Policy Quarterly, Winter 2017, Volume 15, Number 4, pp. 122-125
[28] Abidin Oncel, Liudmila Liapina. The Effects of Turkish-Russian Political Relations on Bilateral Trade Balance: Cointegration and Casual Analysis, Theoretical and Applied Economics, Volume XXV (2018), No.1 (614), Spring, pp. 73-94
[29] Turkey, Russia seek new ways to reach $ 100 in bilateral trade. Da ily Sabah Published 04/09/2019
[30] Kakha Gogolashvili, Gogit a Gvedashvili, EU-Georgia Relations Future Perspectives (Policy Paper), Georgian Center for Security and Development, Tbilisi, 2017 pp. 22-30
[31] Macfarlane, Neil. S. Two years of the Dream: Georgian Foreign Policy During the Transition, Chatham House, The Royal Institute of International Affairs, Russia and Eurasia Program, May 2015, pp. 4-5

ყარაბაღის ომი 2020

  ·          პრეამბულა. 2020 წლის 27 სექტემბრიდან მთიან ყარაბაღში, რომელიც წარმოადგენს აზერბაიჯანსა და სომხეთს შორის ტერიტორიული კუთვნილ...